در فرآیند دادرسی کیفری قرار تأمین نقش اساسی در تضمین حضور متهم نزد محاکم دارد. این وثیقه می تواند وجه نقد یا سند ملکی باشد که به دستور مقام قضایی توقیف می شود. استرداد وثیقه تنها زمانی ممکن است که پرونده با صدور حکم قطعی مختومه شده باشد. این حکم می تواند شامل برائت یا محکومیت باشد. همچنین اگر متهم خود را برای تحمل کیفر به زندان معرفی کند وثیقه آزاد می شود. ذی نفع باید با طی مراحل قانونی برای آزادسازی اقدام کند. سرعت انجام این فرایند به پیگیری دقیق نامه های اداری بستگی دارد.
در ادامه این مقاله از سایت رضا عبدالمحمد شرایط قانونی، مراحل اداری فک رهن و مدارک مورد نیاز را بررسی می کنیم.
در چه شرایطی می توان وثیقه را از دادگاه پس گرفت؟
طبق قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه در موارد مشخصی مکلف به آزادسازی وثیقه است. مهم ترین این موارد شامل صدور قرار منع تعقیب، حکم قطعی برائت و یا پایان کامل اجرای حکم است. همچنین فوت متهم یا تسلیم اختیاری او به زندان باعث رفع مسئولیت وثیقه گذار می شود. در این شرایط دادگاه صالح می تواند به صورت خودکار یا به تقاضای ذی نفع دستور رفع توقیف را صادر کند. اگر قرار منع تعقیب در دادسرا صادر شده باشد همان مرجع دستور آزادی را صادر می کند. پس از قطعیت این قرار توقیف وثیقه فاقد وجاهت قانونی است.
مراحل گام به گام آزادسازی سند وثیقه از دادگاه چگونه است؟
روند اداری کار با تنظیم و تسلیم درخواست کتبی به دفتر شعبه صادرکننده قرار آغاز می شود. متقاضی باید مدارک خود را ضمیمه پرونده کند و درخواست را در سامانه ثنا ثبت نماید. قاضی پس از بررسی مدارک و انطباق آن با مفاد پرونده دستور رفع توقیف را صادر می کند. سپس متقاضی باید به واحد اجرا مراجعه کند. اگر وثیقه ملکی باشد نامه رفع بازداشت به اداره ثبت ارسال می شود. اگر وثیقه نقدی باشد بانک عامل مبلغ را به حساب وثیقه گذار بازمی گرداند. پیگیری شماره مکاتبات در این مرحله حیاتی است.
مدارک لازم برای پس گرفتن وثیقه زندانی چیست؟
برای آزادسازی سند یا وجه وثیقه پس از پایان دادرسی ارائه مدارک کامل الزامی است. بدون ارائه این موارد دادگاه نمی تواند دستور رفع توقیف را صادر کند. این مدارک عبارتند از:
- تصویر تایید شده (مصدق) قرار تأمین صادره توسط دادگاه.
- کپی برابر اصل سند مالکیت (در صورت وثیقه ملکی).
- گواهی ختم دادرسی یا حکم قطعی دادگاه (مانند حکم برائت یا منع تعقیب).
- درخواست کتبی استرداد وثیقه به همراه اصل کارت ملی و شناسنامه وثیقه گذار.
- گواهی انحصار وراثت و وکالت نامه وراث (تنها در صورت فوت وثیقه گذار).
آیا وثیقه گذار می تواند قبل از پایان دادگاه انصراف دهد؟
گاهی وثیقه گذار پیش از صدور رأی نهایی از ضمانت پشیمان می شود یا به سند خود نیاز پیدا می کند. در این شرایط قانون اجازه جابجایی یا آزادی وثیقه را می دهد. چنانچه وثیقه از نوع کفالت باشد معرفی کفیل جدید ضروری است. شرط اصلی برای پذیرش این درخواست تحویل دادن فیزیکی متهم به مرجع قضایی است. طبق «ماده ۲۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری» پس از تحویل فرد قاضی قرار بازداشت صادر می کند. در نهایت سند قبلی آزاد می شود.
تکلیف وثیقه در صورت محکومیت مالی متهم چه می شود؟
چالش اصلی زمانی است که متهم به پرداخت جزای نقدی یا دیه محکوم شود و آن را نپردازد. در این حالت دادگاه اختیار قانونی دارد تا مبلغ جریمه را از محل فروش وثیقه برداشت کند. طبق «ماده ۵۰۷ قانون آیین دادرسی کیفری» حقوق دولتی و شاکی خصوصی از محل تأمین استیفا می شود. اگر ملک فروخته شود مابقی مبلغ پس از کسر بدهی به وثیقه گذار برمی گردد. این موضوع ریسک مالی بزرگی برای کسانی است که ضمانت افراد غیرقابل اعتماد را می پذیرند.
چرا فرایند پس گرفتن وثیقه طولانی می شود؟
عوامل متعددی می توانند زمان آزادسازی سند را افزایش دهند. شلوغی بیش ازحد شعب اجرای احکام یکی از دلایل اصلی کندی روند رسیدگی است. گاهی قطعی ارتباط سیستمی میان دادگاه و اداره ثبت اسناد باعث معطل ماندن نامه فک رهن می شود. گم کردن رسید اولیه تحویل سند نیز فرایند احراز هویت را دشوار می کند. وجود نقص اداری در پرونده یا باز بودن بخشی از اتهامات متهم نیز مانع امضای نهایی قاضی می شود.
سخن پایانی و توصیه حقوقی
پس گرفتن وثیقه فرآیندی حقوقی و دارای تشریفات اداری است. این مسیر نیازمند دقت در ارائه مدارک و پیگیری مستمر است. عدم آگاهی از جزئیاتی مانند نحوه ثبت درخواست در ثنا می تواند باعث سردرگمی شود. آشنایی با شرایط استرداد باعث تسریع در روند آزادسازی سرمایه شما خواهد شد. توصیه می شود متقاضیان در تمام مراحل از مشاوره حقوقی بهره ببرند. این کار از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می کند.
سوالات متداول درباره رفع بازداشت سند
پس گرفتن وثیقه چقدر زمان می برد؟
فرایند اداری این کار در صورت کامل بودن مدارک به طور معمول بین یک هفته تا یک ماه کاری زمان می برد.
آیا برای پس گرفتن سند حضور خود وثیقه گذار الزامی است؟
بله حضور شخص وثیقه گذار یا وکیل قانونی او که وکالت نامه معتبر دارد برای امضای صورت جلسات ضروری است.
هزینه آزادسازی وثیقه چقدر است؟
این فرایند هزینه دادرسی خاصی ندارد و تنها شامل هزینه های جزئی دفتر خدمات قضایی و پست می شود.
