یکی از اسناد تجاری دارای اعتبار در مباحث گردش پول چک میباشد . از همین رو داشتن چک برای افراد فعال در زمینه های تجاری و اقتصادی بسیار با اهمیت است ، به همین واسطه لازم است تا تمام جزئیات و قوانینی ان را بدانید و شرایط استفاده از ان را بدانید . برگه ای با ارزش مالی بالا که برای خرید انی و پرداخت مبلغ در اینده مورد استفاده قرار میگیرد ، مالک چک با مشخص کردن مبلغ و تاریخ پرداخت ان در برگه چک اقدام به امضاء ان میکند و انرا به فرد فروشنده تحویل میدهد . در تاریخ مقرر در چک فردی که چک را در اختیار دارد با مراجه به بانک مبلغ معین شده در انرا از حساب جاری مالک چک برداشت میکند . در نتیجه میتوان چک را نوعی ضمانت نامه پرداخت نامید که به فروشنده این تضمین را میدهد که در تاریخ مشخص میتواند پول مشخص شده خود را دریافت کند .
پس چک را تحت عنوان یک سند تجاری در برخی موارد با رعایت اصول و قوانین ان میتوان صادر کرد .
در ایران طبق قانون چک فرد صادر کننده در هنگام نوشتن چک میبایست به مقدارمبلغ وارد شده در چک پول در حساب خود داشته باشد و یا مقدار پشتوانه قابل تمدید به وجه نقد و این تقاوت اصلی چک با کارت های اعتباری میباشد .
امروزه برخی افراد با رعایت نکردن همین امر و صادر کردن چک بدون پشتوانه مالی خود را به مشکل انداخته و حتی در مواردی فرد به زندان می افتد ، صادر کردن چک بی محلو نبود وجه معین شده در چک در زمان وصول در قوانین ایران نیز جرم محسوب میشود اما برای اثبات بی محل بودن ان نیاز به مشاوره با وکیل متخصص در این زمینه میباشد . • چک عادی :
یکی از انواع مختلف چک ، چک عادی است که مالک ان را در وجه افراد دیگر صادر خواهد کرد ، این مدل چک ها اعتبار انچنانی ندارد و اعتبار اصلی انها صادر کننده چک میباشد ک این چک هارا میبایست در سامانه صیاد به ثبت رساند .
• چک تایید شده :
این نوع از چک اعتبار بالایی دارند زیرا بانک وجود مقدار وجه صادر شده در چک را در حساب صادر کننده نایید میکند و مقدار انرا در حساب فرد جدا و مسدود میکند و فقط به دارنده چک پرداخت خواهد کرد .
• چک تضمینی یا بانکی :
این چک به درخواست مشتریان از سوی بانک صادر میشود و در وجه خور بانک و شعب ان میباشد و مزیت ان تضمین پرداخت از سوی بانک میباشد .
• چک بین بانکی یا رمزدار :
این چک ها به تقاضای مشتریان توسط بانک برای بانک های دیگر صادر خواهد شد و برای انتقالات مالی در حساب ها میباشد و همواره با رمز صادر میشود .
• چک سفید امضاء :
این چک به واسطه صادر کننده امضاء میشود اما در ان نام گیرنده و تاریخ و سایر موارد درج نمیشود .
• چک در وجه حامل :
در نوع از چک ها نام گیرنده ای ثبت نمیشود و دارنده ان میتواند در بانک انرا امضاء کند و مبلغ را دریافت کند و یا چک را انتقال دهد .
• چک بسته :
چکی میباشد که بر روی ان دو خط وجود دارد و نمیتوان انرا در بانک دیگری استفاده کرد و غیر قابل انتقال به غیر میباشد .
• چک بی محل :
چکی که در زمان تاریخ درج شده در ان مبلغ مورد ثبت در ان نباشد ویا حتی مبلغ کمتر در حساب باشد چک بی محل نامیده میشود . چنانچه صادر کننده چک پیش از شکایت کیفری مبلغ مندرج در چک را به صورت نقدی و یا توافق بر سر شرایط پرداخت ان و یا فراهم کردن شرایط پرداخت در بانک را انجام دهد دیگر قابل پیگیری کیفری نمیباشد .
با توجه به مطالب بالا تنها زمانی امکان شکایت کیفری مطرح است که در زمان تاریخ چک بانک انرا برگشت بزند، پس در صورت پرداخت مبلغ ان پیش از شکایت دیگر قابل پیگیری کیفری نمیباشد .

شرایط شکایت در صدور چک برگشتی :

در قانون صدور چک اینگونه بیان شده که ” جرایم ذکر شده در قانون بدون شکایت کسی که چک را دراختیار دارد قابلیت پیگیری را ندارد در چنانچه دارنده ان تا 6ماه از تاریخ صادر شدن چک برای دریافت ان به بانک نرود یا در طی مدت زمان 6 ماه از تاریخ صادر شدن گواهی عدم پرداخت شکایتی صورت نگیرد پس از ان حق شکایتی ندارد .
در قانون تجارت نیز ذکر شده چنانچه چک در همان محل صدور میبایست دریافت شود میبایست دارنده ان در مدت زمان 15 روز از تاریخ صادر شدن ان وجه را طلب کند و اگر برای جای دیگری در ایران صادر شده باشد میبایست در 45 روز از تاریخ صادر شدن ان طلب شود . پس با توضیحات بالا درمیابیم که برای پیگیری دعوی باید شاکی شکایت خود را ثبت کند و این شکایت باتوجه به شرایط بالا صورت میگیرد و زمان در این امر بسیار مهم میباشد . بر اساس قانون از راه دو مرجع میتوان وصول چک را پیگیری کرد :
1. صدور اجرائیه :
برای چک برخلاف سفته میتوان اجرائیه گرفت حتی با وجود اینکه سفته ازنظر تجاری معتبر تر میباشد .
برای حمایت از صاحبان چک امکان صدور اجرائیه را تصویب کردند ، با وجود اینکه چک جزو اسناد عادی میباشد اما قانونگذار ان در دسته اسناد لازم الاجراء گذاشته و دارندگان امکان صدور اجرائیه را دارند .
برای اقدام به صدور اجرائیه صاحب چک میبایست چک و گواهینامه ذکر شده در ماده 3 ویا گواهی عدم پرداخت را به اجرای ثبت اسناد محل ارائه کند . یعنی برای اجرای ثبت در شرایطی دستور اجرا صادر میکند که مطابقت امضاء چک با نمونه امضاء صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد .چنانچه به متهم دسترسی نباشد اخرین نشانی متهم در بانک محال علیه اقامتگاه قانونی او محسوب میشود و هرگونه ابلاغی به نشانی مزبور به عمل بیاید مگر انکه متهم نشانی دیگری را تعیین کرده باشد . 2. وصول مبلغ چک از دادگاه :
پیگیری و رسیدگی به شکایات مربوط به چک در دادگاه ها خارج از نوبت و فوری انجام میشود . از همین رو بیشتر دارندگان چک از همین راه برای وصول مبلغ چک خود اقدام میکنند .
بر اساس قانون صدور چک بعد از انکه دارنده چک در زمان قانونی ان برای دریافت مبلغ چک به بانک مراجعه کند و به هر دلیلی با مشکل عدم پرداخت مواجه شود گواهی عدم پرداخت را از بانک محال علیه گرفته و با ارائه 2 برگ فتوکپی از ان گواهی و مت و پشت چک با پیوست فرم شکایت به مراجع مربوطه تقاضای پیگیری کیفری متهم را مطالبه میکند . ارائه دادخواست صدور اجراییه چک از مراحلی میباشد که برای وصول چک از راه قانون ضروری میباشد . اما این امر شرایط متفاوتی دارد و انچنان ساده نمیباشد . به طور مثال شما قادر نیستید که در صورت وصول نشدن چکی که در دست دارید بلافاصله اقدام به ارائه درخواست صدور اجراییه چک را به دادگاه بکنید و توقع شروع این فرایند دادرسی را داشته باشید .چک از دسته اسناد رسمی تجاری میباشد . این سند نوعی سند قانونی نیز محسوب میشود از همین رو تمامی اطلاعاتی که در ان درج شده و مشاهده میشود قابل استناد در مراجع قضایی میباشد . به همین دلیل قانونگذاران برای ان قوانین و مقررات بسیاری را وضع کرده اند . از مهمترین نکات در رابطه با صدور چک ان است که در حسابی که از ان چک صادر شده است مبلغ به اندازه برای وصول ان باشد . با این حال قانون وظیفه دارد که دارنده چک در مقابل ضادر کننده چک حمایت و دفاع کند و اقداماتی را برای برابر کردن مبلغ ان چک انجام دهد .برای اجرا گذاشتن چک در قانون 3 روش مدنظر گرفته شده است . به اجرا گذاشتن چک به این منظور است که دارنده ان قادر است تا حق خودش را از راه قانونی دنبال کند . از انجا که چک جزو اسناد رسمی محسوب میشود سازمان اسناد رسمی به عنوان یک مرجع قانونی قادر است به منظور وصول ان از سوی دارنده چک اقدام کند ، به این روش اجرا گذاشتن چک روش ثبتی گفته میشود . در این روش فرد پس از دریافت گواهی عدم وصول از طرف بانک با مراجعه به یکی از شعب دفاتر اسناد رسمی محل بانک و یا محل صدور چک قادر به اجرا گذاشتن ان میباشد ، در روند این روش نیاز به ارائه دادخواست صدور اجراییه نمیباشد . در این روش دادگاهی تشکیل نخواهد شد و دفتر اسناد رسمی موظف میباشد بر طبق اموال منقول و یا مادی فرد صادر کننده چک برای وصول ان اقدامات لازم را انجام دهد . از نظر سرعت روند انجام این روش سرعت بیشتر نسبت به روش های حقوقی دارد اما هزینه بیشتری هم همراه دارد از انجا که در پایان 5% از مبلغ چک تحت عنوان حق الزحمه به دفتر اسناد رسمی تعلق دارد . این روش در زمانی کاربرد دارد که صادرکننده چک اموالی برابر با ارزش چک داشته باشد .
اما در روش کیفری وصول چک امکان پذیر نخواهد بود . در اصل در دادگاه های کیفری به صدور چک بی محل از نظر کیفری توجه خواهد شد . در این روش امکان دارد صادرکننده چک از دریافت دست چک محروم شود و یا شامل محدودیت های قانونی شود . در این شرایط دادخواست صدور اجراییه چک ارائه خواهد شد اما لازم است دقت شود این دادخواست نمیتواند به منظور وصول مبلغ چک بهره برد .
در روش سوم که روش حقوقی میباشد فرد پس از رفتن به یکی از شعب دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی دادخواست صدور اجراییه را ثبت خواهد کرد . این روش زمان بیشتری خواهد برد اما محدودیت های روش ثبتی را شامل نمیشود . جدا از هزینه های مربوط به دادرسی و خدمات قضایی روش پر هزینه ای محسوب نخواهد شد . در این روش پس از دریافت گواهی عدم وصول از سوی بانک میتوانید نسبت به وصول چک و هزینه های مربوط به دادرسی را پیگیری کنید . همینطور در این روش برخلاف روش ثبتی قادر به پیگیری ضامن ویا ظهرنویس هستید . • چک کیفری
چنانچه شخص به منظور نقد کردن چک در موعد صدور چک ، به بانک مراجعه کند اما صادر کننده موجودی نداشته باشد و چک برگشت بخورد ، چک کیفری میباشد . • چک حقوقی
چنانچه چک برای تاریخی به جز روز صدور ان امضا بشود ، و برگشت بخورد چک حقوقی میباشد .
انواع چک حقوقی
۱.چک ضمان:
در صورتی که علت صدور چک تضمین معامله و یا به منظور تعهد صادر شده باشد، شخص صادرکننده قابل تعقیب کیفری و مجازات نمیباشد به دلیل انکه یک چک حقوقی میباشد .
۲.چک سفید امضاء:
چکی میباشدکه بدون قید مبلغ و تاریخ و نام دارنده صادر شده باشد .
۳.صدور چک وابسته به شرط باشد:
برای مثال خریدار تمام یا بخشی از مبلغ معامله را در یک فقره چک صادر و به اختیار فروشنده بگذارد و شرط کند که تنها بعد از انتقال سند در محضر، طلبکار حق برداشت خواهد داشت .
۴. دارنده به منظور نقد کردن چک به بانک مراجعه نکند:
شخص دارنده چک میبایست تا ۶ ماه از تاریخ صدور چک به منظور وصول آن به بانک مراجعه بکند و در غیر این صورت چک حقوقی خواهد شد .

ویژگی های چک حقوقی چیست ؟

• در چک‌ های حقوقی صادرکننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نمیباشد .
• قادر به تقاضای توقیف اموال و دارایی صادرکننده را میباشید .
• در صورت برگشت چک ، دادگاه حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد میدهد جز آنکه با دفاعیات صادرکننده ، ثابت شود که طلبی وجود نداشته است .

برای نقد کردن چک به چه مراجعی می‌توان مراجعه کرد؟

اشخاص برای نقد کردن و مطالبه وجه چک قادر هستند به محاکم دادگستری و شورای حل اختلاف و اجرای ثبت مراجعه فرمایند .
مطالبه وجه چک از اجرای ثبت اسناد تعهدات ناشی از اسناد رسمی را می‌توان بدون نیاز به مراجعه به دادگاه مورد پیگیری قرار داد . و از انجا که چک نیز جزء اسناد لازم‌الاجرا میباشد ، دارنده قادر است از طریق اداره ثبت اسناد آن را مورد مطالبه قرار دهد . دارنده چک میبایست برگه چک و گواهی عدم پرداخت آن را به اجرای ثبت اسناد محل ارائه دهد . در این رابطه میبایست در نظر داشت که شکایت کیفری بر علیه صادرکننده چک بی‌ محل، مانع درخواست صدور اجرائیه به منظور وصول و مطالبه وجه چک از طریق اداره ثبت نمیباشد . بدین ترتیب شاکی در حالیکه شکایت کیفری بر علیه صادر کننده طرح کرده است ، می‌تواند از طریق اداره ثبت اسناد اقدام بکند . اما نقد کردن چک با ثبت اسناد دارای محدودیت هایی میباشد که در ادامه توضیح خواهیم داد .

محدودیت‌ های نقد کردن چک از طریق ثبت اسناد چیست ؟

اجرای ثبت اسناد در قیاس با مراجعه به دادگاه، محدودیت ‌هایی خواهد داشت که عبارتند از:
1. در صورتی دستور اجرا صادر خواهد شد که بانک تطبیق امضای چک با نمونه امضای صادرکننده را گواهی کند .
2. صدور اجرائیه، تنها علیه صادرکننده چک صورت می‌گیرد و نه علیه پشت‌نویس ان .
3. تنها مبلغ درج شده در چک قابل مطالبه است و نه خسارت ناشی از آن .
4. متقاضی میبایست پیش از صدور اجرائیه ، 10% مبلغ مورد درخواست را به صندوق اجرا واریز کند .
5. متقاضی میبایست به اداره اجرای ثبت اسناد محل شعبه بانکی که چک به عهده آن صادر میشود مراجعه کند .

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دیدگاه *

نام

ایمیل

وب‌ سایت

ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.