تهمت چیست؟
به جرائمی که به آبروی افراد لطمه می زند، تهمت می گویند. در اصطلاح حقوقی افترا و تهمت به معنی انتساب صریح عمل مجرمانه و نیز برخلاف حقیقت به کسی یا اشخاص تعیین شده به یکی، از طرق مذکور در قانون مشروط بر اینکه صحت عمل مجرمانه در مراجع قضایی به اثبات در نیاید. تهمت در لغت به معنای دروغ گفتن و تهمت زدن است و باید برای دفاع از اتهام افترا اقدام کرد. در این مقاله قوانین «توهین و افترا»، «مجازات افترا»، «عناصر افترا»، «دفاع از اتهام افترا» را بررسی می کنیم.
انواع تهمت و افترا
- تهمت و افترا قولی: در این نوع از افترا فردی با لفظ و بیان مخصوص به خود، اعمالی را به دیگری نسبت می دهد که از صحت آن ها اطلاعات موثقی در دسترس نیست. در قانون برای این نوع از افترا مجازاتی در نظر گرفته شده است.
- افترای کتبی: افترا اگر بصورت شفاهی یا از طریق رسانه، روزنامه یا سخنرانی در مجامع باشد و جرمی را به دیگران نسبت دهد، افترای کتبی است.
- افترای رسانه ای: چنانچه که به صورت های ثابت دیگر مانند روزنامه، تصاویر گرافیکی، نامه، مقاله، پست الکترونیکی، صداهای ضبط شده یا پخش شده از رادیو، تلویزیون و شبیه آن باشد، تهمت یا افترای رسانه ای می باشد.
- افترای فعلی: زمانی اتفاق می افتد که کسی ابزار جرم را در خانه، جیب یا محل کار شخصی به قصد متهم کردن افراد قرار می دهد. بطوریکه وجود ابزار و وسایل جرم منجر به تعقیب کیفری فرد شود.
تبصره1: در مورد افترا لفظی، شاکی باید ضرر آبروی خود را ثابت کند. زیرا این خسارات دائمی نیست. اما زمانی که فردی مورد تهمت رسانه ای قرار می گیرد، لطمه به آبروی او وارد شده و دادگاه باید بدون نیاز به اثبات ضرر، در مورد آن تصمیم بگیرد.
تبصره2: هر گونه جرمی که توسط مطبوعات اتفاق افتد باید توسط هیات منصفه مورد رسیدگی و تعقیب قرار گیرد. افکار عمومی باید به طور کامل در هیات منصفه مطبوعات حضور داشته باشد. گنجاندن قشر خاص و افرادی با دیدگاه سیاسی در این هیات مطبوعات مناسب نیست.
- افترا ساده: هر کس صریحاً چیزی را به شخصی نسبت داده یا به نحوی منتشر کرده باشد که قانون آن را جرم افترا مجازات می کند. در واقع افترا چیزی غیر از حقیقت واقعیست که مفتری نمی تواند صحت آن را اثبات کند. مجازات آن نیز جز در مواردی که حد صادر می شود، به حبس از یک ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آن ها محکوم می شود.
تبصره: در حالاتی که نشر افترا حکم اشاعه فحشا به حساب آید تا مفتری صحت اسناد را به اثبات برساند، به جرم تهمت و افترا مذکور حکم دارد.