امضا چیست؟
امضا کردن در واقع نشانه ای است که اشخاص به طور معمول زیر آن می گذارند تا سند یا نوشته ای را به خود ضمیمه کنند.
به عنوان مثال فروشنده خانه تحت قرارداد فروش و رئیس دانشگاه مدرک، زیر سند را با امضای خود ارزش و اعتبار می دهند.
گروه حقوقی رضا عبد المحمد متخصص در زمینه دعاوی کیفری، شما را از خطرات موجود و کلاهبرداران حفظ کند و تا حصول موفقیت در پرونده هایتان همراه شما خواهد بود.
مهر چیست؟
مهر قطعه ای از فلز، چوب یا لاستیک است که نام یا علامتی روی آن حک شده و به جای امضا یا به همراه امضا استفاده می شود.
هر گونه تقلید از امضای دیگری جعل نیست. شبیه سازی امضا در صورتی جعلی تلقی می شود که متن زیر متن یا نوشته بوده و نشان دهنده انتساب مندرجات آن سند به امضا کننده باشد.
جعل امضا جرم مستقلی نیست و به منزله جعل اسناد و نوشته هاست که جرم تلقی خواهد شد.
اما مهر برای قانونگذار به قدری مهم است که نه تنها استفاده از مهر دیگری را بدون اجازه او جرم دانسته، بلکه صرفاً تنها ایجاد مهر و عدم استفاده از آن نیز به منزله جرم می شناسد.
اکنون چنانچه شخصی مهری را جعل کند و بعد از آن او يا شخص ديگري آن مهر جعلي را مورد استفاده قرار دهد، دو مورد فعل مجرمانه صورت گرفته است. يعني در وهله اول جعل و نيز استفاده از مهر جعلي.
نحوه تشخیص امضای مجعول
با توجه به اینکه هر فرد دست خط خاص خود را دارد و عادات نوشتاری و نحوه نگارش افراد مختلف یکسان نیست، اگر فردی بخواهد امضای دیگری را شبیه سازی کند، کارشناسان پزشکی قانونی می توانند امضایی را که در صحت آن تردید وجود دارد، زیر سوال ببرند. امضاهای معتبر را به صورت فنی و با دقت بسیار زیاد ذره بین گونه مقایسه کنند که بر روی محل لغزنده قلم روی کاغذ، پرتاب ها و انحناهای غریزی، میزان فشار قلم روی کاغذ و … تعیین کنند که آیا امضایی که ادعا می شود جعل شده، واقعاً توسط شخصی نوشته شده که امضا برای اوست یا خیر. یا حتی امضا متعلق به شخص دیگری است و از این طریق تا حد زیادی می توانند حقیقت را آشکار سازند. طبق ماده 523 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375، ایجاد امضا رسمی و غیررسمی بودن امضای اشخاص، جرم به حساب می آید. اما بسته به مهر یا امضای کدام شخص یا مقام، مجازات متفاوت است.
سوالات متداول در مورد جعل مهر و مجازات آن
چرا جعل مهر جرم محسوب می شود؟
جعل مهر به این دلیل جرم محسوب می شود که موجب سلب اعتماد عمومی از اسناد و مدارک رسمی می شود. مهر نماد اصالت و اعتبار یک سند است و جعل آن باعث بی اعتباری سند و احتمال سوء استفاده و فریب می گردد. در ماده 548 قانون مجازات اسلامی، جعل مهر را جرم دانسته و برای آن مجازات حبس و جزای نقدی در نظر گرفته شده است.
آیا استفاده از مهر دیگری بدون اجازه جرم است؟
بله، استفاده از مهر دیگران بدون اجازه آنها جرم محسوب شده و طبق ماده 548 قانون مجازات اسلامی، مشمول مجازات جعل مهر می گردد. این عمل سوء استفاده از اعتبار و امانت دیگری است و می تواند آثار حقوقی و جزایی داشته باشد.
ساخت مهر بدون مجوز چه مجازاتی دارد؟
طبق ماده 18 قانون ممنوعیت ساخت و استفاده از مهر و سربرگ غیرمجاز، ساخت مهر بدون مجوز جرم تلقی شده و مرتکب به حبس از 61 روز تا 6 ماه یا جزای نقدی معادل نصف تا دو برابر ارزش ریالی مهر یا سربرگ محکوم می گردد.
چگونه می توان مهر جعلی را تشخیص داد؟
برای تشخیص مهر جعلی باید به نکات زیر توجه کرد:
– وجود اختلاف در شکل ظاهری، حروف، فونت و اندازه مهر با نمونه اصلی
– عدم تطابق رنگ مرکب مهر با رنگ مهر اصلی
– وجود علائم سایش، خراشیدگی و عدم وضوح حروف در مهر جعلی
– استفاده از نوع جوهر و مرکب متفاوت از نمونه اصلی
در صورت هرگونه شک و تردید، می توان از کارشناسان خط و امضا برای تشخیص مهر جعلی کمک گرفت.
آیا امضای جعلی و مهر جعلی مجازات یکسانی دارند؟
طبق قانون مجازات اسلامی، جعل امضا و جعل مهر هر دو جرم محسوب می شوند، اما مجازات آنها متفاوت است. جعل امضا بر اساس ماده 534 قانون مجازات اسلامی، مشمول حبس از 2 تا 5 سال و جزای نقدی می شود در حالی که مجازات جعل مهر طبق ماده 548 همین قانون، حبس از 6 ماه تا 3 سال و جزای نقدی است.
در چه مواردی می توان از مهر به جای امضا استفاده کرد؟
در برخی موارد خاص مانند اسناد ثبتی، مهر می تواند جایگزین امضا شود. البته این امر مستلزم کسب مجوز از مراجع ذیصلاح مانند ادارات ثبت اسناد و املاک است. در غیر این صورت، جایگزینی مهر به جای امضا فاقد وجاهت قانونی بوده و ممکن است مصداق جعل تلقی شود.
آیا ساخت مهر شخصی برای مشاغل آزاد و پیمانکاران مجاز است؟
طبق قانون ساخت و استفاده از مهر و سربرگ غیرمجاز، ساخت مهر برای اشخاص حقیقی فاقد مجوز قانونی است. اما مشاغل آزاد و پیمانکاران می توانند از طریق مراجع ذیصلاح مانند اتحادیه های صنفی، برای ساخت مهر قانونی اقدام نمایند.