معمولا در روابط بین المللی اختلافاتی به وجود می آید و تفاوت های فرهنگی طرفین معامله به این سوءتفاهم ها و اختلافات دامن می زند. فاصله جغرافیایی در این معامله ها مانع از بازرسی کالا از نزدیک می شود و مشکلات ورود و خروج ارز و کالا نیز ممکن است باعث تاخیر در انجام تعهد شود. این دلایل موجب می شوند اختلافات تجاری به وجود بیایند که لازم است با کمک یک وکیل تجارت بین الملل به رفع آن ها پرداخت.
معمولا به دلیل اینکه تاجران از مراجعه به دادگاه و تبعات آن گریزان هستند، در مرحله اول تدابیری می اندیشند تا از طریق این تدابیر قراردادی از بروز اختلاف جلوگیری کنند. در صورت عدم توافق در این مرحله آن ها ناچار هستند که به دادگاه مراجعه کنند، اما روش ها و راهکارهایی وجود دارد که می توان با آن ها بدون نیاز به استفاده از دادگاهای ملی به رفع این اختلافات پرداخت. از جمله این راهکارها مذاکره، سازش، کارشناسی، میانجیگری و داوری هستند. در این مقاله همراه ما باشید تا با روش های حل اختلاف تجاری آشنا شویم.
۵ روش برای حل اختلاف تجاری
راهکارها و روش هایی وجود دارد که در آن ها به جای حل اختلافات تجاری از طریق رسیدگی حقوقی در دادگاه ها، اختلافات از طریق گفت وگو و مذاکره حل و فصل می شوند. با استفاده از این روش ها، کسی برای طرفین رای صادر نمی کند و تصمیم نمی گیرد، بلکه خود طرفین هستند که به توافق می رسند. از جمله این روش ها می توان به مذاکره، کارشناسی، داوری و سازش و میانجیگری اشاره کرد.
روش مذاکره برای حل اختلاف تجاری
این روش یکی از کم هزینه ترین و غیررسمی ترین روش های حل اختلاف تجاری است که مهم ترین مزیت آن، حفظ روابط تجاری یک تاجر است. انجام مذاکرات بین طرفین ممکن است به طور مستقیم صورت بگیرد یا شخص یا اشخاص ثالثی در این بین مداخله کنند. اکثرا در قراردادها یک مدت زمانی برای مثال ۶ ماهه برای مذاکرات در نظر گرفته می شود. در صورتی که مذاکرات در این مدت به نتیجه نرسد، هر کدام از طرفین می توانند دعوا را از طریق دادگاه یا مراجع پیش بینی شده قراردادی دنبال کنند. به علت غیررسمی بودن روش مذاکره، تشریفات به خصوصی برای انجام آن وجود ندارد و طرفین بر حسب شرایط اقدام به مذاکره می کنند. البته ممکن است در بین طرفین، شرایط خاص قراردادی در مورد این موضوع نیز وجود داشته باشد.
روش کارشناسی در حل اختلاف تجاری
در معاملات تجاری، برخی از مسائل قراردادی بیشتر جنبه فنی و حرفه ای دارند و حل اختلاف تجاری این معاملات نیازمند دریافت نظر قضایی یا حقوقی نیست، همچنین ممکن است با روش های مذاکره، دادگاه، داوری و سازش و میانجیگری نیز قابل حل نباشد. به عنوان مثال فرض کنید در یک معامله تجاری، در مورد صورت حساب ها میان طرفین معامله اختلاف ایجاد شده است. در این صورت نظر یک سازمان حسابرسی بین المللی اخذ می شود تا اختلاف حل و فصل شود. و همچنین اگر اختلافی در مورد کیفیت خدمات و کالای ارائه شده بروز کرد، نظر یک نهاد کارشناسی برای حل ای اختلاف اخذ می شود.
اخذ نظریه کارشناسی برای حل اختلاف طرفین لازم الاجرا نیست، مگر انجام این کار به صورت دیگری میان طرفین مقرر شده باشد. اگر نظریه کارشناسی نتواند موجب حل اختلاف موجود باشد، این نظریه می تواند مستند رای داوری یا دادگاه قرار بگیرد. لازم به ذکر است که مراجعه به کارشناس و اخذ نظر او ممکن است در قرارداد پیش بینی شود یا در زمان بروز اختلاف با موافقت طرفین انجام شود.
روش سازش و میانجی گری در حل اختلاف تجاری
بر اساس بند ۲ ماده ۱ قانون سازش به فرایندی گفته می شود که طرفین اختلاف از فرد یا افراد ثالتی درخواست می کنند که به آن ها کمک کنند تا بتوانند اختلافات ناشی از رابطه حقوقی یا قراردادی خود را از طریق دوستانه برطرف کنند. این روش به عنوان یک دادرسی خصوصی کوچک شناخته می شود که به تازگی رایج شده است.
بدین صورت که نمایندگان تام الاختیار و وکیل تجارت بین الملل هر کدام از طرفین اختلاف با حضور شخص ثالثی که بی طرف است مانند یک قاضی بازنشسته، یک جلسه دادرسی خصوصی تشکیل می دهند. در این جلسه، ابتدا وکلای طرفین با طرح دفاعیات و ادعاها، دلایل خود را به صورت متخصر بیان می کنند. بعد از شنیدن نظرات وکلا، نشست بدون حضور آن ها ادامه پیدا می کند. سپس شخص ثالث بی طرف، با بیان مسائل و نکات حقوقی به طرفین اختلاف کمک می کند تا با بررسی موقعیت خود در یک دادرسی واقعی در مورد نحوه حل اختلاف گفت وگو کنند. این شخص می تواند راه حل ها و پیشنهادهای خود را به طرفین برای حل اختلاف ارائه کند.
حضور وکیل تجارت بین الملل طرفین در این دادرسی الزامی است و آنها صرفا دفاعیه و دادخواست را مطرح می کنند که بعد از ارائه دفاعیات جلسه را ترک می کنند. کلیه مطالب مطرح شده در این جلسه ها محرمانه است. از جمله مراکز دادرسی می توان به انجمن داوری آمریکا و مرکز میانجیگری و داوری بلژیک اشاره کرد.
روش داوری در حل اختلاف تجاری
داوری نیز یک نوع دیگر از دادرسی خصوصی است که در آن یک یا چند نفر مستقل از جریان دعوا در مورد آن اختلاف تصمیم گیری می کنند. بردن اختلاف به داوری بر خلاف ارجاع به دادگاه نیازمند توافق طرفین است. این توافق نیز ممکن است از قبل توافق شده باشد یا بعد از بروز اختلاف با هماهنگی طرفین به وجود بیاید.
قراردادی که در آن این توافق انجام شده باشد، محور اساسی رسیدگی و رای داوران است. در کشورهای زیادی اجرای رأی داوران از پذیرش زیادی برخوردار است. به علت کنوانسیون شناسایی و اجرای رأی داوران خارجی که کشورهای مختلفی به عضویت آن درآمده اند، آرای داوری صادر شده در کشورهای عضو قابل اجرا است.
در ایران نیز قانون داوری تجاری بین المللی به تصویب رسیده است که از قانون نمونه آنستیرال اقتباس شده است. داوری انواعی دارد که می تواند موردی یا سازمانی باشد. در داوری موردی طرفین اختلاف باید تعداد زیادی از جزئیات مربوط به شیوه رسیدگی و داروی را پیش بینی کنند یا از مقررات داوری آنسیترال یا داوری های دیگر که از قبل مقرر شده اند، استفاده کنند.
در داروی سازمانی، طرفین اختلاف لازم نیست در مورد جزئیات مربوط به داوری با هم مذاکره کنند تا به توافق برسند؛ چراکه تمام این جزئیات توسط سازمان های بین المللی و حرفه ای با حضور حقوق دانان و کارشناسان برجسته تنظیم شده است. در ایران قانون داوری تجاری بین المللی به طرفین اختلاف این اختیار را داده است که نوع داوری را مشخص کنند.
روش حل اختلاف تجاری توسط دادگاه
اگر طرفین اختلاف نتوانند اختلاف تجاری خود را به روش های گفته شده حل کنند، ناگزیر باید دعوا را در دادگاه طرح کنند. دعاوی تجاری بین المللی بر اساس اقامتگاه خواهان، اقامتگاه خوانده، موضوع اختلاف، محل انعقاد قرارداد و محل اجرای آن می تواند به کشورهای مختلفی مربوط شود.
به عنوان مثال ممکن است قراردادی در ترکیه بین یک تاجر ایرانی و یک تاجر ارمنستانی منعقد شود که به موجب آن کالایی از کشور دبی خریداری شده و در افغانستان مورد استفاده قرار گرفته است.
در این موارد اینکه دادگاه کدام یک از کشورها باید برای رسیدگی به اختلاف انتخاب شود بستگی به قوانین دادرسی در این کشورها دارد. رسیدگی ها نیز بر حسب قانون ملی هر کشوری متفاوت است که برای جلوگیری از بیشتر شدن اختلافات نیاز به یک وکیل تجارت بین الملل ماهر و شما کاربلد است.
همچنین خواهان باید توجه داشته باشد که در کشوری طرح اختلاف کند که خوانده در آن کشور اموال و دارایی داشته باشد و امکان اجرای رای نیز در آن وجود داشته باشد.
می توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشورت با وکیل تجارت بین الملل و وکیل تجاری با شماره ۰۹۱۲۱۵۷۴۲۹۷ تماس بگیرید.
