معمولا در روابط بین‌المللی اختلافاتی به وجود می‌آید و تفاوت‌های فرهنگی طرفین معامله به این سوءتفاهم‌ها و اختلافات دامن می‌زند. فاصله جغرافیایی در این معامله‌ها مانع از بازرسی کالا از نزدیک می‌شود و مشکلات ورود و خروج ارز و کالا نیز ممکن است باعث تاخیر در انجام تعهد شود. این دلایل موجب می‌شوند اختلافات تجاری به وجود بیایند که لازم است با کمک یک وکیل تجارت بین الملل به رفع آنها پرداخت.
معمولا به دلیل اینکه تاجران از مراجعه به دادگاه و تبعات آن گریزان هستند، در مرحله اول تدابیری می‌اندیشند تا از طریق این تدابیر قراردادی از بروز اختلاف جلوگیری کنند. در صورت عدم توافق در این مرحله آنها ناچار هستند که به دادگاه مراجعه کنند، اما روش‌ها و راهکارهایی وجود دارد که می‌توان با آنها بدون نیاز به استفاده از دادگاهای ملی به رفع این اختلافات پرداخت. از جمله این راهکارها مذاکره، سازش، کارشناسی، میانجیگری و داوری هستند. در این مقاله همراه ما باشید تا با روش‌های حل اختلاف تجاری آشنا شویم.
۵ روش برای حل اختلاف تجاری
راهکارها و روش‌هایی وجود دارد که در آنها به جای حل اختلافات تجاری از طریق رسیدگی حقوقی در دادگاه‌ها، اختلافات از طریق گفت‌وگو و مذاکره حل و فصل می‌شوند. با استفاده از این روش‌ها، کسی برای طرفین رای صادر نمی‌کند و تصمیم نمی‌گیرد، بلکه خود طرفین هستند که به توافق می‌رسند. از جمله این روش‌ها می‌توان به مذاکره، کارشناسی، داوری و سازش و میانجیگری اشاره کرد.
روش مذاکره برای حل اختلاف تجاری
این روش یکی از کم هزینه‌ترین و غیررسمی‌ترین روش‌های حل اختلاف تجاری است که مهم‌ترین مزیت آن، حفظ روابط تجاری یک تاجر است. انجام مذاکرات بین طرفین ممکن است به طور مستقیم صورت بگیرد یا شخص یا اشخاص ثالثی در این بین مداخله کنند. اکثرا در قراردادها یک مدت زمانی برای مثال ۶ ماهه برای مذاکرات در نظر گرفته می‌شود. در صورتی که مذاکرات در این مدت به نتیجه نرسد، هر کدام از طرفین می‌توانند دعوا را از طریق دادگاه یا مراجع پیش‌بینی‌شده قراردادی دنبال کنند. به علت غیررسمی بودن روش مذاکره، تشریفات به‌خصوصی برای انجام آن وجود ندارد و طرفین بر حسب شرایط اقدام به مذاکره می‌کنند. البته ممکن است در بین طرفین، شرایط خاص قراردادی در مورد این موضوع نیز وجود داشته باشد.
روش کارشناسی در حل اختلاف تجاری
در معاملات تجاری، برخی از مسائل قراردادی بیشتر جنبه فنی و حرفه‌ای دارند و حل اختلاف تجاری این معاملات نیازمند دریافت نظر قضایی یا حقوقی نیست، همچنین ممکن است با روش‌های مذاکره، دادگاه، داوری و سازش و میانجیگری نیز قابل حل نباشد. به عنوان مثال فرض کنید در یک معامله تجاری، در مورد صورت حساب‌ها میان طرفین معامله اختلاف ایجاد شده است. در این صورت نظر یک سازمان حسابرسی بین‌المللی اخذ می‌شود تا اختلاف حل و فصل شود. و همچنین اگر اختلافی در مورد کیفیت خدمات و کالای ارائه شده بروز کرد، نظر یک نهاد کارشناسی برای حل ای اختلاف اخذ می‌شود.
اخذ نظریه کارشناسی برای حل اختلاف طرفین لازم‌الاجرا نیست، مگر انجام این کار به صورت دیگری میان طرفین مقرر شده باشد. اگر نظریه کارشناسی نتواند موجب حل اختلاف موجود باشد، این نظریه می‌تواند مستند رای داوری یا دادگاه قرار بگیرد. لازم به ذکر است که مراجعه به کارشناس و اخذ نظر او ممکن است در قرارداد پیش‌بینی شود یا در زمان بروز اختلاف با موافقت طرفین انجام شود.
روش سازش و میانجی گری در حل اختلاف تجاری
بر اساس بند ۲ ماده ۱ قانون سازش به فرایندی گفته می‌شود که طرفین اختلاف از فرد یا افراد ثالتی درخواست می‌کنند که به آنها کمک کنند تا بتوانند اختلافات ناشی از رابطه حقوقی یا قراردادی خود را از طریق دوستانه برطرف کنند. این روش به عنوان یک دادرسی خصوصی کوچک شناخته می‌شود که به تازگی رایج شده است.
بدین صورت که نمایندگان تام‌الاختیار و وکیل تجارت بین‌الملل هر کدام از طرفین اختلاف با حضور شخص ثالثی که بی‌طرف است مانند یک قاضی بازنشسته، یک جلسه دادرسی خصوصی تشکیل می‌دهند. در این جلسه، ابتدا وکلای طرفین با طرح دفاعیات و ادعاها، دلایل خود را به صورت متخصر بیان می‌کنند. بعد از شنیدن نظرات وکلا، نشست بدون حضور آنها ادامه پیدا می‌کند. سپس شخص ثالث بی‌طرف، با بیان مسائل و نکات حقوقی به طرفین اختلاف کمک می‌کند تا با بررسی موقعیت خود در یک دادرسی واقعی در مورد نحوه حل اختلاف گفت‌وگو کنند. این شخص می‌تواند راه‌حل‌ها و پیشنهادهای خود را به طرفین برای حل اختلاف ارائه کند.
حضور وکیل تجارت بین‌الملل طرفین در این دادرسی الزامی است و آنها صرفا دفاعیه و دادخواست را مطرح می‌کنند که بعد از ارائه دفاعیات جلسه را ترک می‌کنند. کلیه مطالب مطرح شده در این جلسه‌ها محرمانه است. از جمله مراکز دادرسی می‌توان به انجمن داوری آمریکا و مرکز میانجیگری و داوری بلژیک اشاره کرد.
روش داوری در حل اختلاف تجاری
داوری نیز یک نوع دیگر از دادرسی خصوصی است که در آن یک یا چند نفر مستقل از جریان دعوا در مورد آن اختلاف تصمیم‌گیری می‌کنند. بردن اختلاف به داوری بر خلاف ارجاع به دادگاه نیازمند توافق طرفین است. این توافق نیز ممکن است از قبل توافق شده باشد یا بعد از بروز اختلاف با هماهنگی طرفین به وجود بیاید.
قراردادی که در آن این توافق انجام شده باشد، محور اساسی رسیدگی و رای داوران است. در کشورهای زیادی اجرای رأی داوران از پذیرش زیادی برخوردار است. به علت کنوانسیون شناسایی و اجرای رأی داوران خارجی که کشورهای مختلفی به عضویت آن درآمده‌اند، آرای داوری صادر شده در کشورهای عضو قابل اجرا است.
در ایران نیز قانون داوری تجاری بین‌المللی به تصویب رسیده است که از قانون نمونه آنستیرال اقتباس شده است. داوری انواعی دارد که می‌تواند موردی یا سازمانی باشد. در داوری موردی طرفین اختلاف باید تعداد زیادی از جزئیات مربوط به شیوه رسیدگی و داروی را پیش‌بینی کنند یا از مقررات داوری آنسیترال یا داوری‌های دیگر که از قبل مقرر شده‌اند، استفاده کنند.
در داروی سازمانی، طرفین اختلاف لازم نیست در مورد جزئیات مربوط به داوری با هم مذاکره کنند تا به توافق برسند؛ چراکه تمام این جزئیات توسط سازمان‌های بین‌المللی و حرفه‌ای با حضور حقوق‌دانان و کارشناسان برجسته تنظیم شده است. در ایران قانون داوری تجاری بین‌المللی به طرفین اختلاف این اختیار را داده است که نوع داوری را مشخص کنند.
روش حل اختلاف تجاری توسط دادگاه
اگر طرفین اختلاف نتوانند اختلاف تجاری خود را به روش‌های گفته شده حل کنند، ناگزیر باید دعوا را در دادگاه طرح کنند. دعاوی تجاری بین‌المللی بر اساس اقامتگاه خواهان، اقامتگاه خوانده، موضوع اختلاف، محل انعقاد قرارداد و محل اجرای آن می‌تواند به کشورهای مختلفی مربوط شود.
به عنوان مثال ممکن است قراردادی در ترکیه بین یک تاجر ایرانی و یک تاجر ارمنستانی منعقد شود که به موجب آن کالایی از کشور دبی خریداری شده و در افغانستان مورد استفاده قرار گرفته است.
در این موارد اینکه دادگاه کدام یک از کشورها باید برای رسیدگی به اختلاف انتخاب شود بستگی به قوانین دادرسی در این کشورها دارد. رسیدگی‌ها نیز بر حسب قانون ملی هر کشوری متفاوت است که برای جلوگیری از بیشتر شدن اختلافات نیاز به یک وکیل تجارت بین‌الملل ماهر و شما کاربلد است.
همچنین خواهان باید توجه داشته باشد که در کشوری طرح اختلاف کند که خوانده در آن کشور اموال و دارایی داشته باشد و امکان اجرای رای نیز در آن وجود داشته باشد.
می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشورت با وکیل تجارت بین‌الملل و وکیل تجاری با شماره ۰۹۱۲۱۵۷۴۲۹۷ تماس بگیرید.
