یکی از انواع قتل، قتل های خانوادگی بوده و در این نوع از قتل، یکی از زیر مجموعه ها، قتل همسر است که به دلایل مختلفی مانند مسائل ناموسی، اختلاف بر سر مسائل مالی، مانند مهریه و مسائلی از این دست، اتفاق می افتد. در مورد قتل همسر توسط زن یا شوهر، امکان قصاص وجود دارد. مطابق قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری، در برخی موارد قصاص همسر قاتل منتفی بوده، اما در بقیه موارد منوط به رعایت شرایط ویژه ای است. بنابراین، این مسئله نیاز به بررسی دقیق دارد.
آیا قصاص همسر قاتل ممکن است؟
قتل، یکی از جرایم مندرج در قانون مجازات اسلامی بوده که در مواردی، مجازات آن، قصاص و در مواردی، دیه و حبس است. اما، یکی از مهم ترین مسائلی که در رابطه با بحث قصاص و در مبحث قتل های خانوادگی مطرح می گردد، مسئله قصاص زن یا شوهری است که مرتکب قتل همسر خود شده و شرایط و نحوه این قصاص است. به همین دلیل در این مطلب، قصد داریم تا به این سؤال پاسخ دهیم که آیا قصاص همسر قاتل امکان پذیر است؟
اصلی ترین نکته این است که از جمله شرایط تعیین حکم قصاص، این است که قصاص، مجازات قانونی قتل عمد بوده؛ بنابراین قصاص همسر قاتل، در فرض قتل شبه عمد و خطای محض، منتفی است. درصورتی که زن یا شوهر، همسر خود را به صورت عمدی، به قتل رسانده و تمام شرایط قصاص نیز وجود داشته باشد و مانعی نیز بر سر راه وقوع جرم یا اجرای مجازات، وجود نداشته باشد، علی الاصول، همسر قاتل، قصاص می گردد. اما در حالتی که یکی از موانع مسئولیت کیفری در جرم قتل وجود داشته باشد، همسر قاتل قصاص نمی گردد. این موانع شامل صغیر بودن، مجنون بودن، مستی، مهدورالدم بودن، دفاع مشروع و کشتن زن در حال زنا با مرد غریبه توسط شوهر است.
همچنین، در حالتی که پس از ارتکاب قتل عمد، اولیای دم همسر کشته شده، بدون دریافت دیه یا به شرط دریافت دیه، رضایت خود را اعلام نمایند، ازآنجاکه شرایط قصاص همسر قاتل، فراهم نبوده، اجرای مجازات قصاص منتفی خواهد شد؛ بنابراین، درصورتی که قتل همسر، به صورت عمدی انجام گرفته و شرایط قصاص همسر قاتل نیز فراهم بوده و موانع آن نیز وجود نداشته باشد، زن یا شوهر قاتل، قصاص خواهد شد، مگر اینکه اولیای دم مقتول، با دریافت دیه یا بدون دریافت دیه، رضایت خود را برای عدم اجرای قصاص، اعلام نمایند.
شرایط قصاص همسر قاتل
طبق مقررات قانونی، درصورتی که قتل توسط همسر انجام شده باشد و از نوع عمدی باشد، قصاص همسر قاتل امکان پذیر است. اما این قصاص تحت شرایط خاصی قابل اجرا است که به شرح زیر است:
شرایط عمومی قصاص همسر قاتل:
منظور از شرایط عمومی قصاص همسر قاتل، وجود عناصر تشکیل دهنده جرم است که در تمام جرایم مشترک بوده و در جرم قتل عمد نیز موردنیاز هستند. این عناصر عبارت اند از:
عنصر قانونی: قانون مجازات اسلامی در ماده 381 برای قتل عمدی، مجازات قصاص را پیش بینی کرده است.
عنصر مادی: انجام عمل کشتن یا سلب حیات توسط همسر قاتل، چه به صورت فعل (مانند کشتن با اسلحه) و چه به صورت ترک فعل (زندانی کردن و غذا ندادن).
عنصر معنوی: همسر قاتل باید قصد انجام فعل (قتل) و قصد تحقق نتیجه (سلب حیات) را داشته باشد.
شرایط اختصاصی قصاص همسر قاتل:
شرایط اختصاصی قصاص همسر قاتل، شرایطی است که مخصوص قتل عمد و قصاص بوده و در جرایم دیگر موردنیاز نمی باشد. این شرایط عبارت اند از:
درخواست اجرای قصاص از سوی اولیای دم: طبق ماده 419 قانون مجازات اسلامی، اولیای دم زن یا شوهر مقتول باید پس از صدور حکم قطعی، قصاص را از واحد اجرای احکام درخواست نمایند.
اذن مقام رهبری: طبق ماده 417 قانون مجازات اسلامی، اذن مقام رهبری یا نماینده او (دادستان) برای اجرای قصاص لازم است.
بنابراین، تنها درصورتی که این شرایط عمومی و اختصاصی محقق شده باشند، قصاص همسر قاتل امکان پذیر خواهد بود.
مراحل و نحوه قصاص همسر قاتل
برای اینکه پس از قتل همسر، توسط زن یا شوهر وی، امکان قصاص همسر قاتل وجود داشته باشد، علاوه بر شرایط مقرر در قانون مجازات، مراحل و نحوه رسیدگی نیز باید مطابق مقررات قانون آیین دادرسی کیفری طی گردد.
مرحله اول: ثبت شکواییه قتل عمد
شکواییه قتل عمد باید توسط اولیای دم مقتول و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود تا برای دادسرای صالح ارسال گردد. ثبت و ارجاع شکواییه منوط به انجام مراحل ثبت نام و احراز هویت توسط شاکیان در سامانه احراز هویت ثنا است.
مرحله دوم: تحقیقات مقدماتی در دادسرا
پس از ارجاع شکواییه به دادسرا، بازپرس تحقیقات مقدماتی را انجام می دهد. اگر دلایل کافی مبنی بر توجه اتهام به قاتل وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب صادر می شود. در غیر این صورت، قرار جلب به دادرسی صادر شده و پس از صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری یک ارسال می گردد.
مرحله سوم: رسیدگی در دادگاه کیفری یک
دادگاه کیفری یک با دعوت اولیای دم و متهم، به پرونده رسیدگی کرده و در صورت احراز جرم، حکم بر قتل عمد و قصاص همسر قاتل صادر می کند. این حکم ظرف 20 روز قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور است.
مرحله چهارم: تایید حکم در دیوان عالی کشور
در صورت تایید رأی در دیوان عالی کشور، پرونده به اجرای احکام ارسال می شود.
مرحله پنجم: اجرای حکم قصاص
در صورت درخواست اولیای دم برای قصاص همسر، حکم قصاص در مورد قاتل اجرا می گردد.
بنابراین، طی این مراحل و در صورت احراز شرایط قانونی، امکان اجرای قصاص همسر قاتل وجود خواهد داشت.
دلایل استفاده از وکیل قتل در پرونده قصاص
در پرونده قصاص همسر قاتل، استفاده از وکیل بسیار ضروری است. این امر به چندین دلیل اهمیت دارد. نخست، قوانین و مقررات مربوط به این پرونده به شدت پیچیده هستند و نیازمند بررسی دقیق و تخصصی توسط یک وکیل آگاه به این حوزه است. همچنین، مراحل قضایی متعددی در این پرونده وجود دارد که آشنایی با آنها و نحوه طی کردن این مراحل توسط وکیل بسیار مهم است.
علاوه بر این، وکیل باید به دقت تمامی شرایط قانونی لازم برای قصاص را احراز نماید تا امکان اجرای این حکم فراهم شود. از سوی دیگر، وکیل می تواند در تمام مراحل رسیدگی به پرونده، به دفاع از موکل خود بپردازد و در صورت امکان از اجرای قصاص جلوگیری یا آن را به تأخیر اندازد.
در نهایت، تخصص وکیل و آگاهی او از آخرین تغییرات قانونی، به او این امکان را می دهد که راهکارهای قانونی مناسب تری را در این پرونده پیشنهاد دهد. به همین دلایل، استفاده از وکیل در پرونده قصاص همسر قاتل امری ضروری است. برای مشاوره با شماره ۰۹۱۲۱۵۷۴۲۹۷ تماس بگیرید.
