مرد قادر است در صورت عدم تمکین زن، از سوی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نسبت به ثبت دادخواست الزام به تمکین اقدام کند. زوج و یا وکیل قانونی او قادر به طرح و پیگیری اقامه دعوی تمکین در دادگاه خانواد محل اقامت زوجه می باشند.
به همین منظور، زوج باید پیش از آن که دادخواست خود را به دادگاه تقدیم کند، اظهارنامه‌ای بنا بر لزوم تمکین و بازگشت زوجه به منزل تنظیم و برای زن ارسال کند.
هر کدام از طرفین دعوا در شرایطی که رأی دادگاه بدوی به ضرر او محسوب شود، قادر است در طی ۲۰ روز بعد از ابلاغ رأی دادگاه، به منظور اعتراض به آن رأی و تجدید نظر خواهی از آن اقدام کند. چنانچه حکم دادگاه به نفع زوج صادر و سپس قطعیت پیدا کند، اجرای حکم الزام به تمکین می بایست از دادگاه بدوی درخواست شود. زنی که در دادگاه به تمکین محکوم شده است را نمی شود با زور و قوه قاهره به خانه شوهر بازگرداند؛ اما چنانچه زوجه رأی دادگاه را که الزام به تمکین می باشد، اجرا نکند، ناشزه (زنی که از شوهر خودش تمکین نمی کند) محسوب شده و در این شرایط، زوج قادر است از مزایایی که بر آن مترتب می باشد، استفاده کند.
عدم تمکین به چه معناست؟
طبق ماده 1102 قانون مدنی، پس از واقع شدن نکاح به صورت صحیح، روابط زوجیت بین طرفین و حقوق و تکالیف زوجین برابر همدیگر برقرار می‌شود. تمکین در لفظ تحویل به معنای تن دادن است و در تفسیر شرعی، قیام زن را در انجام وظایف زوجیت نسبت به شوهر می گویند. در قانون مدنی کلمه تمکین تعریف نشده، اما در ماده 4 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 از این کلمه استفاده شده است.
در تمکین عام زن باید در خانه ای که شوهر انتخاب می کند و البته مناسب زن جهت زندگی است، انجام شود. در واقع زن باید در دسترس شوهر باشد، مگر اینکه در عقد انتخاب مسکن شرط شده باشد ولی در عین حال پس از انتخاب باید تمکین عام کند تا ناشزه به حساب نیاید. قبول ریاست زوج در خانواده (ماده 1105 قانون مدنی) و نیز حق السکوت زوجه زن تمکین عام به حساب می آید ماده 1105 قانون مدنی: «در روابط بین زوجین، سرپرستی و ریاست خانواده از ویژگی های شوهر است». ماده 1114 قانون مدنی: زن باید در منزلی که شوهرش معین می‌کند ساکن شود، مگر اینکه اختیار تعیین منزل به زن داده شود.
در تمکین خاص داشتن رابطه جنسی و خاص زناشویی طبیعی است.
گروه حقوقی رضا عبدالمحمد در دعاوی الزام به تمکین با بهترین وکیل خانواده همراه شماست.
قانون برای زوجه باکره حقی در نظر گرفته به نام حق حبس. حق حبس زوجه به این معنی است که وقتی زوج در دوران عقد دادخواست الزام به تمکین زوجه را به دادگاه می دهد، زوجه باکره در جایگاه دفاع از خود قادر است به دادگاه اعلام کند که از حق حبس خود استفاده کرده است. در این صورت، زوجه قادر است تا همه مهریه را نگرفته، از زوج تمکین نکند. با وجود این درخواست زوجه (درخواست همه مهریه) قاضی رسیدگی‌کننده به دعوی، دادخواست الزام به تمکین زوج را نخواهد پذیرفت و رد می کند. البته چنانچه زوجه از زوج تمکین عام (وظایف عرفی و قانونیِ همسری در برابر شوهر) کرده باشد، در شرایطی که حتی باکره هم باشد، قادر به استناد بر حق حبس خود نخواهد بود. اطاعت زن از مرد در امور جنسي طبق معمول مورد توجه است و در واقع تمکین جنسی است.
نحوه دریافت الزام به تمکین توسط وکیل خانواده
همانطور که پیش از این گفتیم تمکین در تلفظ به معنای مالک شدن است و برعکس آن نشوز است که از آن به عدم اطاعت تعبیر می شود. برای اخذ حکم در دعوای تمکین، داشتن وکیل خانواده آشنا به قوانین و تشریفات قضایی در این موضوع بسیار حائز اهمیت است، زیرا این دعوا علاوه بر اثبات رابطه زناشویی، باید عدم تمکین را نیز اثبات کند. پیشنهاد می شود این دعوی از طریق وکیل اصلی در دادگاه حقوقی طرح و پیگیری شود.
ثابت کردن رابطه زوجیت همانطور که گفته شد، این مسئله یکی از عناصر کلیدی دفاع در دعوای الزام به تمکین است. در صورتی که خوانده مدعی عدم وجود رابطه زناشویی باشد، رسیدگی به امر الزام تمکین تا صدور حکم به اثبات زوجیت در مرجع صالح متوقف می شود. البته لازم به ذکر است که بر اساس ماده 52 قانون حمایت از خانواده، در صورتی که شخص در دادگاه منکر رابطه زناشویی خود شده و بی‌اساس بودن انکار شخص به اثبات برسد، به مجازات قانونی محکوم می‌شود(مجازات مقرر در این ماده).
در چه مواردی زوجه مجاز به عدم تمکین می باشد؟
• در دوره عادت ماهانه ، زوجه قادر است عدم تمکین خاص از زوج داشته باشد؛ به این معنی که از رابطه زناشویی با شوهر خودداری کند.
• براساس ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی، چنانچه شوهر پس از عقد به یکی از بیماری‌های مقاربتی مبتلا شود، زن این حق را خواهد داشت که از تمکین خاص (رابطة زناشویی) خودداری کند و این امتناع، مانعی برای حق نفقة او نخواهد بود.
• هنگامی که زوجه بتواند ثابت کند که حضورش در منزل شوهر، سبب خوف ضرر بدنی، مالی و یا شرافتی برایش خواهد بود. در صورت اثبات زوجه، او قادر است براساس ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، مسکن جداگانه از شوهرش داشته باشد و در صورت اثبات ضرر، دادگاه حکم به بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد. همینطور، تا هنگامی که زن معذوریت قانونی در برگشت به منزل شوهرش داشته باشد، نفقه او به عهده شوهر می باشد.
• در شرایطی که زوج قادر نباشد منزل مناسب شأن زوجه را تهیه کند.