محاسبه سهم الارث براساس طبقات ارث

مرگ اتفاقی است که آثار و تبعات حقوقی دارد. پس از مرگ، اموال متوفی به ورثه ایشان خواهد رسید. وراث با دریافت گواهی انحصار وراثت می توانند طبق قانون سهم الارث هر یک از ورثه را مشخص و دریافت کنند. به همین دلیل نیز در قانون مدنی موادی مبنی بر بحث ارث و طبقات ارث وجود دارد. برای اطلاع از طبقات ارث و نحوه محاسبه سهم الارث هر یک از از آن ها می توانید از وکیل انحصار وراثت کمک بگیرید.

 

 

تعریف ارث چیست؟

دو تعریف متفاوت برای ارث وجود دارد:

• تعریف اول:

ارث جریان و روند انتقال قهری اموال و دارایی های متوفی به وراث ایشان می باشد. این جریان و روند با فوت متوفی آغاز شده و پس از پرداخت دیون متوفی و مالیات و … به ورثه می رسد.

• تعریف دوم:

ارث درواقع مال و اموال متوفی است که پس از فوت ایشان به ورثه می رسد. این تعریف ارث مفهومی مشابه با ترکه دارد. ترکه درواقع کلیه اموالی است که پس از پرداخت دیون و تعهدات شخصی متوفی، به ورثه تعلق می گیرد.

 

مفهوم طبقات ارث

درجات و طبقات ارث نشان دهنده وراث نسبی و خونی متوفی هستند. در زمینه ارث پیچیده ترین مسئله چگونگی تقسیم سهم الارث ورثه می باشد که برای اینکار نیز با توجه به متنوع بودن قوانین انحصار وراثت می توانید از وکیل انحصار وراثت کمک بگیرید. در ماده 862 طبقات ارث در تقسیم ارث بصورت زیر می باشند:

1. طبقه اول: والدین متوفی، فرزندان و نوه ها.
2. طبقه دوم: اجداد متوفی، خواهر و برادر متوفی و فرزندانشان.
3. طبقه سوم: عمو، عمه، دایی و خاله متوفی و فرزندانشان.

بیشتر بخوانید : محاسبه یک هشتم ارث زن

همچنین در قانون 862 قانون مدنی نکاتی در این مورد وجود دارد که به شرح زیر می باشند:

• در صورت وجود حتی یک فرد از هر طبقه، دیگر به افراد طبقات بعدی ارثی تعلق نمی گیرد.
• وارثان هر طبقه نیز بر اساس درجه وراثت خود سهم الارث دریافت می کنند.
• در قوانین کشور ما، تنها افرادی که از طریق تولد با یکدیگر مربوط می شوند از همدیگر ارث می برند. تنها زن و شوهر هستند که بدون نسبت خونی از هم ارث می برند.
• مراحل انحصار وراثت و تقسیم اموال باید پس از پرداخت دیون متوفی و حقوقی که بر ذمه ایشان است انجام گیرد.

 

موانع ارث بردن از والدین کدامند؟

در زمینه ارث و طبقات ارث مواردی وجود دارد که در آن ها با ورثه ارثی تعلق نمی گیرد. این موانع عبارتند از:

1. اگر ورثه کافر باشد از مورث مسلمان ارث نمی برد.
2. اگر شخصی مورث خود را عمدا به قتل برساند دیگر از ایشان ارث نخواهد برد.
3. فرزند یا فرزندان ناشی از زنا، از پدر، مادر و خویشاوندان آن ها ارث نمی برند.
4. اگر مردی تهمت زنا به همسر خود بزند و به انکار نسبت فرزند بدنیا آمده با خود بپردازد، این زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند. همچنین این پدر و فرزند از یکدیگر ارث نخواهند برد.
5. اگر زنی در زمان فوت همسرش باردار بوده و زنده به دنیا آمدن جنین در تقسیم ارث موثر باشد، تقسیم ارث تا مشخص شدن وضعیت جنین انجام نخواهد شد.
6. اگر از بین ورثه کسی غایب نفقودالاثر باشد، تا مشخص شدن وضعیت او سهمش کنار گذاشته خواهد شد.
7. آخرین مورد از موانع ارث برده بودن است که در حال حاضر با توجه به لغو برده داری احکام و قوانین آن نیز منتفی شده اند.

 

نحوه محاسبه سهم الارث (جدول محاسبه سهم الارث)

برای انحصار وراثت و تقسیم ارث ابتدا باید ورثه مشخص گردد و سپس طبق قانون هر یک از وراث به میزان معین شده ارث خواهد برد. میزان ارث زوجه، زوج و مادر به شرح زیر می باشد:

 

 

نکته مهم در ارث بردن زن از شوهر این است که اگر مرد بیش از یک همسر دائم داشته باشد، به میزان یک هشتم از کل اموال بطور مساوی بین همسران مرد تقسیم خواهد شد.

ورثه	سهم الارث در صورت عدم وجود دیگر وراث	سهم الارث در صورت وجود دیگر وراث
پدر	کل مال	1/6
مادر	1/3 (در صورت نبود فرزند)	1/6 (در صورت وجود فرزند)
همسر (زن)	1/4 (در صورت نبود فرزند)	1/8 (در صورت وجود فرزند)
همسر (شوهر)	1/2 (در صورت نبود فرزند)	1/4 (در صورت وجود فرزند)
پسر	کل ارث در صورت نبود وراث دیگر	باقی مانده پس از سهم دیگر وراث
دختر	کل ارث در صورت نبود وراث دیگر	1/2 اگر تنها دختر باشد؛ یا 2/3 بین چند دختر
برادر	ارث نمی برد در صورت وجود پسر	باقی مانده پس از سهم دیگر وراث
خواهر	ارث نمی برد در صورت وجود پسر	باقی مانده پس از سهم دیگر وراث

حال اگر مادر  یا پدر فوت کند تقسیم ارث ایشان بصورت ذیل است:

• در صورت داشتن یک فرزند تمامی ترکه به ایشان می رسد.
• اگر چندین فرزند داشته باشد طبق قانون ترکه بین آن ها تقسیم خواهد شد.
• اگر پدر و مادر وی در قید حیات باشند و فرزندی هم نداشته باشد، یک سوم از ارث به مادر و دو سوم آن نیز به پدر خواهد رسید.
• اگر پدر و مادر در قید حیات بوده و فرزند نیز داشته باشد، سهم پدر و مادر به یک ششم کاهش یافته و باقی ترکه طبق قانون میان فرزندان تقسیم خواهد شد.
• سهم زن (همسر): اگر متوفی فرزند داشته باشد، سهم زن 1/8 است و اگر نداشته باشد، 1/4 از کل مال را ارث می برد.
• سهم شوهر (همسر): اگر متوفی فرزند نداشته باشد، شوهر 1/2 از کل ارث می برد، و اگر متوفی فرزند داشته باشد، سهم شوهر 1/4 است.
• فرزندان: اگر تنها یک پسر وجود داشته باشد، او کل باقی مانده پس از سهم دیگر وراث را ارث می برد. اگر دختران نیز باشند، هر پسر دو برابر هر دختر ارث می برد.
• پدر و مادر: در صورت وجود فرزند، پدر و مادر هرکدام 1/6 از کل ارث را دریافت می کنند. اگر فرزندی وجود نداشته باشد، مادر 1/3 و پدر باقی مانده را دریافت می کند.

 

سهم الارث فرزند فوت شده چگونه محاسبه می شود؟

زمانی که فرزند خانواده ای فوت می کند، تقسیم اموال او با توجه به مجرد یا متاهل بودن او، فرزند داشتن یا نداشتن و همچنین در قید حیات بودن والدینش متفاوت خواهد بود. این حالت های مختلف عبارتند از:

1. متوفی متاهل باشد: در صورت متاهل بودن متوفی، طبق ماده 913 قانون مدنی، اگر فرد فوت شده مرد باشد همسر او به اندازه یک چهارم و اگر فرد فوت شده زن باشد همسر او به اندازه یک دوم از ترکه ارث خواهد برد. باقی اموال نیز بین باقی وراث تقسیم خواهد شد.
2. متوفی فرزندان و پدر و مادر داشته باشد: اگر متوفی در هنگام فوت هم فرزند داشته باشد و هم والدین او در قید حیات باشند، از آنجا که همه این افراد در یک طبقه دسته بندی می شوند نحوه تقسیم ارث بین آن ها به شرح زیر می باشد:

• والدین و فرزند یا فرزندان پسر: در این حالت هر یک از والدین به اندازه یک ششم ارث برده و باقی ترکه به فرزندان می رسد. نکته مهم در این حالت این است که دیگر به باقی وراث ارثی تعلق نخواهد گرفت.
• والدین و یک فرزند دختر: در این حالت طبق ماده 908 از قانون مدنی، هر یک از والدین به اندازه یک ششم و فرزند دختر نیز به اندازه نصف ترکه ارث خواهند برد. باقی ترکه نیز بین باقی ورثه تقسیم می شود.
• والدین و چند فرزند دختر: در این حالت نیز طبق ماده 909 از قانون مدنی دو سوم از ترکه بطور مساوی بین فرزندان دختر تقسیم می شود، یک ششم اموال نیز به والدین تعلق می گیرد و در نهایت باقی اموال بین بقیه ورثه تقسیم می گردد.

3. والدین متوفی فوت شده و فقط فرزندان باشند: طبق ماده 907 از قانون مدنی تقسیم ارث به شرح ذیل خواهد بود:

• یک فرزند داشته باشد (خواه دختر یا پسر باشد): تمامی ترکه به او خواهد رسید.
• چندین فرزند یک جنس داشته باشد: ترکه بطور مساوی بین آن ها تقسیم می گردد.
• چندین فرزند دختر و پسر داشته باشد: فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث خواهند برد.

4. والدین متوفی در قید حیات بوده و فرزندی نداشته باشد: در این حالت طبق ماده 906 قانون مدنی، اگر یکی از والدین در قید حیات باشد تمامی ترکه را به ارث می برد. اگر پدر و مادر میت هر دو در قید حیات باشند، مادر به اندازه یک سوم و پدر به اندازه دو سوم از ترکه ارث خواهند برد.

 

محروم کردن اولاد از ارث

افراد می توانند بدون دخالت دیگران در مورد دارایی های خود تصمیم بگیرند و اموال خود را به شخص مورد نظر خود منتقل کنند، خانواده ایشان نیز نمی توانند اعتراضی در این رابطه داشته باشند. در قانون کشور ما محرومیت از ارث وجود ندارد و هر شخص تنها در مورد یک سوم از اموال خود می تواند تعیین تکلیف کند. بقیه اموال باید طبق قانون بین بقیه ورثه تقسیم گردد. حال اگر فردی بخواهد میزان ارث بیشتری به یکی از ورثه یا حتی شخصی دیگر بدهد، باید قبل از فوت انتقال اموال را انجام دهد.

 

سوالات متداول محاسبه سهم الارث براساس طبقات ارث

یکی از مسائل مهم در انحصار وراثت و تقسیم اموال، طبقات ارث و محاسبه سهم الارث هر طبقه می باشد. در حالت کلی میزان سهم الارث ورثه طبق قانون مشخص و پرداخت می گردد، اما شرایطی نیز وجود دارد که سهم الارث بیشتری به یک یا تعدادی از ورثه پرداخت شود. در مقابل، شرایطی نیز وجود دارد که سهم الارثی به ورثه تعلق نگیرد.

طبقات ارث چیست؟

طبقات ارث، تقسیم بندی وراث براساس درجه نزدیکی آنها به متوفی است. در فقه و قانون مدنی، وراث به سه طبقه اصلی تقسیم می شوند: طبقه اول (فرزندان، همسر و پدر و مادر)، طبقه دوم (برادران و خواهران و اجداد) و طبقه سوم (عموها، خاله ها و اقوام نزدیک دیگر).

چگونه می توان سهم الارث را براساس طبقات ارث محاسبه کرد؟

برای محاسبه سهم الارث، ابتدا باید طبقه هر یک از وراث مشخص شود. سپس با توجه به فرمول های مربوط به هر طبقه و شرایط خاص هر مورد، سهم الارث محاسبه می گردد. به طور مثال، در طبقه اول، همسر یک چهارم یا یک هشتم را دریافت می کند و باقی میان فرزندان تقسیم می شود.

چه ابزارهایی برای محاسبه سهم الارث وجود دارد؟

امروزه ابزارهای مختلفی برای محاسبه سهم الارث در دسترس است. از جمله این ابزارها می توان به نرم افزارهای رایگان و آنلاین محاسبه سهم الارث اشاره کرد. این ابزارها با دریافت اطلاعات مربوط به وراث، به صورت خودکار سهم الارث هر یک از وراث را محاسبه می کنند.

درجات ارث در قانون مدنی چیست؟

در قانون مدنی، علاوه بر طبقات ارث، درجات ارث نیز تعریف شده است. درجات ارث، میزان نزدیکی و دوری وراث را از متوفی مشخص می کند. به طور مثال، فرزندان در درجه اول، برادران و خواهران در درجه دوم، و عموها و خاله ها در درجه سوم قرار دارند.

نمودار درختی طبقات ارث چگونه است؟

نمودار درختی طبقات ارث، نمایش گرافیکی و ساده شده ای از طبقات و درجات ارث است. در این نمودار، متوفی در ریشه درخت قرار دارد و شاخه های اصلی، طبقات ارث را نشان می دهند. هر طبقه نیز به درجات مختلف تقسیم می شود. این نمودار به درک بهتر مفاهیم طبقات و درجات ارث کمک می کند.