صفر تا صد مراحل انحصار وراثت

یکی از رایج ترین مسائل حقوقی انحصار وراثت می باشد که هر فردی در طول حیات خود ممکن است با آن مواجه شود. تقسیم اموال یا انحصار وراثت موضوعی چالش برانگیز است که پس از فوت هر فرد با ان مواجه خواهید شد. برای انجام انحصار وراثت باید مراحل انحصار وراثت در سال 1402 بصورت گام به گام انجام شوند. انجام پروسه انحصار وراثت نیاز به آگاهی و تجربه دارد که با دریافت مشاوره از وکیل انحصار وراثت این آگاهی و تجربه در اختیار شما قرار خواهد گرفت. با وکیل ارث روند انحصار وراثت بدون بروز مشکل و سریع تر پیش خواهد رفت.

مراحل انحصار وراثت در سال 1402

ابتدا باید گفت که انحصار وراثت اموال بر جای مانده از متوفی در دو دسته محدود و نامحدود موجود است. اگر اموال برجای مانده از متوفی کمتر از 50 میلیون تومان باشد در دسته محدود و اگر بیشتر از 50 میلیون تومان باشد در دسته نامحدود قرار دارد. مهمترین معیار انحصار وراثت در تقسیم ارثیه، طبقات ارث می باشد که باید در همان ابتدای مراحل رسیدگی به انحصار وراثت مشخص شوند.

بطور کلی مراحل انحصار وراثت شامل موارد زیر است:

1. تکمیل مدارک و دریافت گواهی فوت.
2. ارائه دادخواست انحصار وراثت در دفاتر خدمات قضایی.
3. مراجعه به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی.
4. مشخص شدن اموال منقول و غیر منقول متوفی و اسامی وراث.
5. تأیید وراث.
6. محاسبه و پرداخت مالیات اموال مذکور.
7. صادر شدن گواهی انحصار وراثت.

گواهی انحصار وراثت چیست؟

پس از مشخص شدن تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی، مراجع دارای صلاحیت قانونی بررسی هایی در این رابطه انجام داده و در نهایت رأیی صادر می کنند که به این رأی صادر شده توسط مراجع قضایی گواهی انحصار وراثت گویند.

مراحل انحصار وراثت به شرح ذیل می باشند:

1. اخذ گواهی فوت

اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت این است که ثبت احوال گواهی فوت متوفی را صادر کند.  در کشور ما بعد از فوت شخص، در سیستم الکترونیکی یکپارچه اداره ثبت احوال کشور علت و تاریخ فوت ثبت خواهد شد. سپس شناسنامه متوفی باطل خواهد شد و در نهایت نیز گواهی فوت صادر می شود. گواهی فوت را به یکی از ورثه، وکیل انحصار وراثت آن ها، صاحب مکان فوت متوفی، ماموران نیروی انتظامی و یا کارکنان قبرستان تحویل می دهند. در ماده 22 از قانون ثبت احوال آمده است که وفات هر ایرانی یا خارجی و همچنین به دنیا آمدن طفل مرده یا طفلی که بعد از به دنیا آمدن فوت کند باید به ثبت احوال اعلام گردد. در صورت فوت هر ایرانی خارج از کشور نیز باید به مأمور کنسولگری محل اقامت یا سازمان ثبت احوال کشور اطلاع داده شود.

2. مراجع صدور گواهی

برای آنکه گواهی انحصار وراثت را دریافت کنید ابتدا یکی از وراث یا وکیل آن ها باید به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کرده و فرم دادخواست گواهی را دریافت و تکمیل کند. این فرم شامل اطلاعات وراث و نسبت آن ها با متوفی می باشد.

3. تأیید ورثه نوشته شده در فرم

یکی دیگر ار مراحل انحصار وراثت این است که پس از تکمیل فرم باید با به همراه داشتن فرم شورای حل اختلاف و دیگر مدارک لازم (گواهی فوت متوفی، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمام ورثه) به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید.

دو شاهد که تمامی ورثه را می شناسند باید در دفتر اسناد رسمی حضور داشته باشند و استشهادیه انحصار وراثت را امضا کنند. امضای استشهادیه به منظور به رسمیت شناختن ورثه ذکر شده در فرم شورای حل اختلاف می باشد. سپس دفتر دار نیز شهادت نامه ای مبنی بر تأیید وراث تنظیم می کند. این شهادت نامه در مراحل بعدی نیز در شورای حل ختلاف نیاز خواهد بود.

4. مشخص کردن مالیات ارثیه

پس از تأیید ورثه باید لیست کاملی از تمامی اموال منقول و غیر منقول متوفی تهیه شود. سپس یکی از ورثه یا وکیل آن ها برای تعیین مالیات بر ارث باید به اداره دارایی مراجعه کرده و سپس براساس نسبت هر یک از ورثه با متوفی مالیات بر ارث مشخص خواهد شد. پس از مشخص شدن مالیات و پرداخت آن، تاداره دارایی رسیدی به شما می دهد که برای ادامه مراحل به آن نیاز خواهید داشت. برخی از اموال معاف از مالیات و برخی دیگر دارای مالیات خواهند بود.

• اموال دارای مالیات بر ارث: سپرده های بانکی، اوراق بهادار، وسایل نقلیه املاک و … .
• اموال معاف از مالیات بر ارث: وجوه بازنشستگی، وظیفه، پس انداز خدمت، مزایای پایان خدمت و همچنین اثاثیه منزل متوفی.

5. مراجعه مجدد به شورای حل اختلاف

در مراحل انحصار وراثت پس از پرداخت مالیات بر ارث، یکی از ورثه یا وکیل آن ها باید به همراه مدارک زیر مجدداً به شورای حل اختلاف مراجعه کند.

مدارک مورد نیاز:

• فرم امضا شده توسط ورثه و شاهدان آن ها در دفتر اسناد رسمی.
• کپی و اصل شناسنامه ورثه.
• کپی و اصل شناسنامه همسر متوفی.
• گواهی فوت فرد فوت شده.
• گواهی پرداخت مالیات بر ارث.
• درخواست گواهی انحصار وراثت.

6. پیگیری اینکه آیا متوفی ورثه دیگری نیز دارد یا خیر؟

برای نهایی شدن و دریافت گواهی انحصار وراثت باید در رابطه با اینکه آیا متوفی ورثه دگیری نیز دارد پیگیری نمود. برای انجام این پیگیری باید با هزینه ی ورثه، در روزنامه های کثیر الانتشار آگهی انحصار وراثت دهند تا در صورت وجود ورثه دیگری، ایشان پیدا و ضمن مراجعه و اثبات در دادگاه به لیست ورثه اضافه گردد. حال پس از گذشت یکماه از انتشار آگهی، اگر ورثه جدید پیدا نشد گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد.

نکات مهم در انحصار وراثت

• برای گرفتن انحصار وراثت مدت زمان معینی وجود ندارد و هر زمان که ورثه بخواهند می توانند برای گرفتن آن اقدام کنند. از فروردین سال 95 به بعد نیز برای تأخیر در پرداخت مالیات بر ارث جریمه ای در کار نخواهد بود.
• فرزندانی که پیش از والدین فوت می کنند در لیست ورثه قرار نمی گیرند.
• برای اعتراض و درخواست اصلاح رأی گواهی انحصار وراثت محدودیتی وجود ندارد و هر کدام از ورثه می توانند دادخواست اعتراض خود را به دادگاه تقدیم کنند.
• ورثه کسی است که زنده باشد و فرزندان فوت شده مشمول دریافت ارث نخواهند بود. فرزندی که در شکم مادر باشد نیز مشمول دریافت ارثه می باشد.
• در انحصار وراثت محدود (درصورتی که اموال متوفی کمتر از 50 میلیون تومان باشد) دیگر نیازی به انتشار آگهی در روزنامه های کثیر الانتشار نخواهد بود.
• در صورتی که بعد از مدت طولانی اقدام به انحصار وراثت نمایید اشکالی وجود ندارد اما معایبی دارد. یکی از معایب دیر تقسیم کردن ارث این است که ممکن است در همین حین یکی از ورثه فوت کند. در این زمان برای انحصار وراثت باید برای او نیز گواهی انحصار وراثت اخذ گردد تا بتوان اموال پدر را تقسیم کرد.
• نبودن در ایران، عدم همکاری و یا ناپدید بودن یکی از ورثه مانعی برای گرفتن گواهی انحصار وراثت نیست و هر یک ورثه خود به تنهایی می تواند اقدامات لازم را انجام دهد.
• شورای حل اختلاف برای آخرین اقاتگاه متوفی، به اظهار درخواست کننده و نشانی اعلام شده از متوفی در برگه شهادت شهود کفایت کرده و نیازی به اثبات از طرق دیگر نخواهد بود.

کلام آخر

پس از مرگ افراد، وراث درگیر مسئله انحصار وراثت خواهند بود. انجام مراحل انحصار وراثت نیازمند مدارک مشخصی است که بودن آن ها در انجام امور الزامی می باشد. تعدادی از شرایط انحصار وراثت با قبل کمی متفاوت بوده که در این مقاله بطور کامل آن ها را شرح دادیم.