اثبات نسب چیست؟
نسب به معنای خویشاوندی است و اثبات حقوقی آن مستلزم ارائه دلیل و مدرک بوده. شارع یکی از راه های اثبات نسب اماره ای می باشد و قانونی است که با اوضاع و احوال ثابت می شود. وقتی زن و مردی با هم ازدواج می کنند و پیوند زناشویی بین آن ها برقرار می شود تولد فرزند حاصل از آن ازدواج در اصطلاح حقوقی به “نسب” اطلاق می شود. در واقع نسب همان رابطه خونی فرزند و پدر است.
گروه حقوقی رضا عبدالمحمد همراه شما در دعاوی اثبات نسب با بهترین وکیل خانواده است.
کلمه نسب به چه معناست؟
فی الواقع نسب معنای خویشاوندی و نژاد می دهد اما از نظر حقوقی به معنای رابطه بین دو نفر است که یکی از آنها از نسل دیگر یا هر دو از یک نسل مانند ارتباط بین پدر و طفل یا رابطه خواهر و برادر.
در برخی موارد که والدین از لقاح مصنوعی استفاده می کنند، نسب به دلیل لقاح مصنوعی است. گاهی نسب به دلیل یک رابطه مشکوک می باشد. نسب مشروع نیز از ازدواج قانونی زن و مرد حاصل می شود. برای اثبات نسب بین دو نفر باید نکاح زن و مرد و همچنین نسب والدین به اثبات رسد.
راه های اثبات نسب
- گواهی تولد که اثبات آن مستلزم مدرک قوی است.
- شهادت و امارات توانایی اثبات ارکان نسب را دارند که صحت آن را دادگاه تشخیص می دهد.
- اقرار در ماده 1273 قانون مدني در صورتي صحيح است كه تحقق نسب طبق عادت و شرع (زمان عقد و تناسب آن با ولادت) ممكن باشد و اقرار كننده به نسب اقرار كند مگر اینکه منازعی در کار نباشد و صغیر باشد.
- روش جدید یعنی تست dna
دادگاه صالح اثبات نسب
رسیدگی به پرونده بر عهده دادگاه خانواده می باشد. وقتی که حکم صادر می شود در دادگاه تجدید نظر استان قابلیت اعتراض دارد. وظیفه این دادگاه رسیدگی و بررسی اثبات است. برای اثبات نسب مادر به دلایلی مانند بارداری و زایمان نمی توان به راحتی منکر شد و همچنین از وقت تولد طفل به مدت 15 روز باید در دفترخانه اعلام و شناسنامه دریافت کرد، بنابراین اثبات نسب مادری بسیار راحت تر از اثبات نسب پدری است.
از آنجایی که مردان به راحتی می توانند ازدواج موقت کنند، برای اثبات نسب پدری باید آزمایش های مختلفی برای تعیین رابطه فرزند و پدر انجام شود و این آزمایش ها هم به راحتی در دسترس نبوده و هزینه بسیار زیادی نیز دارد. به همین دلیل این کار با مشکلات زیادی مواجه است. هر فرد به جهت اثبات ادعای خود باید مدارک و شواهدی را به دادگاه تقدیم کند. یکی از مهمترین این مدارک، شهادت شهود می باشد و به معنی آن است که افرادی از این واقعیت موضوع باخبرند و در دادگاه شهادت می‌دهند. استشهادیه فرمی هست که شهادت به صورت کتبی بر روی آن درج می‌شود. استشهادیه برای هر اثبات دعوایی استفاده می‌شود که استشهادیه اثبات نسب نیز از جمله آن است.
اماره قانونی چیست و به چه معنا است؟
اماره قانونی یکی از راه‌های اثبات نسب است. یعنی زمانی که نوزادی متولد می‌شود، اگر تولد نوزاد بین 6 تا 10 ماه بعد از ازدواج زن و شوهر باشد، نسب پدری و نسب مادری قانونی است. ولی اماره قانونی در زمان انحلال نکاح متفاوت است و بدینصورت است که زمانی که مادر بعد از جدایی ازدواج نکند و تولد نوزاد تا 10 ماه پس از جدایی اتفاق بی افتد، آن طفل متعلق به شوهر می باشد. اما اگر بعد از انحلال نکاح زن دوباره ازدواج کند یعنی ازدواج مجدد داشته باشد و پس از ازدواج مجدد نوزادی متولد شود، اگر از زمانی که از شوهر اول جدا شده هنوز 10 ماه نگذشته و تاریخ ازدواج دوم نیز به 6 ماه رسیده باشد، این فرزند طبق اماره قانونی از شوهر دوم می باشد. اما اگر بر اساس اماره قانونی دیگری خلاف این ثابت شود و تعیین نشود طفل از کدام شوهر است، بایستی آزمایشات پزشکی صورت بگیرد.
نسب در حکم قانون
به صورت خلاصه اشاره ای شد که نسب امکان دارد ناشی از شبهه یا اشتباه باشد که می توان گفت در اینجا یکی از دو طرف یا هر دو گمان می کنند که رابطه زوجیت آن ها مشروع است در صورتی که اینگونه نیست یا اینکه یکی از دو طرف این رابطه، در اکراه مجبور به رابطه جنسی شده و از این طریق نطفه منعقد شده است. حال این مفهوم را که زنی با مردی ازدواج کند به این گمان که بین آن ها رابطه زوجیت وجود دارد اما در واقع اینگونه نباشد را نزدیکی به شبهه و وطی به شبهه می نامند. حال اگر از این رابطه فرزندی به دنیا بیاید آن را ولد شبهه و نسب او را ناشی از شبهه می نامند. این نوع رابطه آنچنان که گفته شد در حکم مشروع است یعنی آثار و احکام رابطه مشروع بر آن بار می شود. این نسب همان انعقاد نطفه و تولد کسی می باشد که نه از رابطه نکاح بوده و نه ناشی از اشتباه بوده بلکه ناشی از زنا و رابطه نامشروع اتفاق افتاده است در این باره بر اساس قانون زانیه کسی است که از رابطه زنا متولد شده ملحق به زانی یا زنا کننده نمی شود اما می بایستی این را تفسیر مضیق کنیم و تنها آن را مخصوص ارث در نظر بگیریم به این معنا که مرد موظف می باشد برای اینچنین فرزندی شناسنامه بگیرد و تمام وظایف خود را انجام دهد اما تنها آن فرد متولد شده از مرد ارث نخواهد برد.