توقیف اموال منقول بابت مهریه

یکی از راه های وصول مهریه، توقیف اموال منقول زوج است. این مقاله از سایت دکتر عبدالمحمد به عنوان یک راهنمای جامع به بررسی تمام جوانب حقوقی توقیف اموال برای مهریه و به طور خاص توقیف اموال منقول می پردازد. در ادامه با استناد به قوانین مرتبط مانند قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و قانون مدنی، فرآیند توقیف اموال منقول را به صورت گام به گام شرح خواهیم داد.

 مهریه و شرایط قانونی مطالبه آن

مهریه مالی است که زوج در هنگام عقد نکاح به زوجه تعهد می کند که بپردازد. این حق مالی برای زن، پشتوانه مالی او در زندگی مشترک محسوب می شود. بر اساس ماده 1082 قانون مدنی، “به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.”

 انواع مهریه؛ عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه به دو نوع کلی عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می شود:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن هر زمان که بخواهد می تواند آن را از شوهر خود مطالبه کند و زوج مکلف به پرداخت فوری آن است.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه منوط به استطاعت مالی زوج است. یعنی زوجه زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت کند زوج توانایی مالی پرداخت آن را دارد. اثبات استطاعت مالی زوج در دادگاه و از طریق معرفی اموال یا درآمد کافی او به دادگاه صورت می گیرد. رویه قضایی در خصوص مهریه عندالاستطاعه بر این مبنا است که اصل بر عدم استطاعت زوج است و زوجه باید توانایی مالی زوج را اثبات نماید.

 شرایط عمومی مطالبه مهریه

برای مطالبه  و اجرا گذاشتن مهریه، وجود شرایط زیر الزامی است:

1. وجود عقد نکاح صحیح: مهریه فقط در عقد نکاح دائم و در مواردی خاص در عقد موقت (با توافق طرفین) قابل مطالبه است.
2. بلوغ و عقل زوجه: زوجه برای مطالبه مهریه باید بالغ و عاقل باشد.
3. عدم وجود موانع قانونی: موانعی مانند ابراء ذمه زوج (بخشش مهریه توسط زوجه) یا تهاتر (در صورتی که زوج هم طلبی از زوجه داشته باشد) مانع مطالبه مهریه می شوند.

قدم به قدم توقیف اموال منقول بابت مهریه

برای توقیف اموال منقول بابت مهریه، زوجه باید مراحلی را طی کند که در ادامه به تفصیل شرح داده می شود:

 تقدیم دادخواست مطالبه مهریه و صدور اجراییه

اولین قدم برای وصول مهریه، تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده محل اقامت زوج یا زوجه است. مدارک لازم برای تقدیم دادخواست شامل:

• اصل و کپی مصدق عقدنامه
• اصل و کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی زوجه
• وکالتنامه (در صورت داشتن وکیل مهریه)

پس از بررسی دادخواست و مدارک، در صورت احراز شرایط قانونی، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. پس از قطعیت حکم، زوجه باید تقاضای صدور اجراییه کند. اجراییه سندی است که به موجب آن، اجرای احکام دادگستری مکلف به اجرای حکم و وصول مهریه از زوج می شود.

 معرفی اموال منقول زوج به اجرای احکام

پس از صدور اجراییه و ابلاغ آن به زوج، زوجه یا وکیل او باید اموال منقول زوج را شناسایی و به واحد اجرای احکام معرفی کنند. این اموال می تواند شامل خودرو، طلا و جواهرات، لوازم منزل مازاد بر نیاز، حساب های بانکی و هر مال منقول دیگری باشد که جزو مستثنیات دین نباشد. طبق ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، برخی اموال منقول جزو مستثنیات دین بوده و قابل توقیف نیستند.

 ارزیابی و کارشناسی اموال منقول

پس از معرفی اموال منقول، کارشناس رسمی دادگستری توسط اجرای احکام تعیین می شود تا اموال معرفی شده را ارزیابی و قیمت گذاری کند. نظریه کارشناس به طرفین ابلاغ می شود و آن ها می توانند در صورت اعتراض، در مهلت قانونی به نظریه کارشناس اعتراض کنند.

 مزایده و فروش اموال منقول

پس از ارزیابی اموال، نوبت به برگزاری مزایده می رسد. در مزایده، اموال منقول توقیف شده به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود. آگهی مزایده در روزنامه های کثیرالانتشار منتشر می شود تا عموم مردم از زمان و مکان برگزاری مزایده مطلع شوند.

 پرداخت مهریه از محل فروش اموال

پس از فروش اموال در مزایده، هزینه های اجرایی کسر و مابقی آن بابت مهریه به زوجه پرداخت می شود. اگر زوجه تنها طلبکار نباشد، وجوه حاصل از فروش اموال بر اساس اولویت های قانونی بین طلبکاران تقسیم می شود.

 رفع توقیف از اموال منقول

در صورت پرداخت کامل مهریه توسط زوج، توافق زوجین بر نحوه پرداخت مهریه، اثبات اعسار زوج و تقسیط مهریه، یا ابطال عملیات اجرایی توسط مراجع قضایی، از اموال منقول رفع توقیف می شود.

 اموال منقول قابل توقیف و مستثنیات دین

شناسایی اموال منقول قابل توقیف و تفکیک آن از مستثنیات دین از اهمیت بالایی برخوردار است.

اموال منقول قابل توقیف 

اموال منقول قابل توقیف شامل موارد زیر است:

• خودرو
• طلا و جواهرات
• لوازم منزل مازاد بر نیاز
• وجوه نقد
• سهام و اوراق بهادار
• طلب زوج از اشخاص ثالث

 مستثنیات دین چیست و چه مواردی شامل مستثنیات دین میشود؟

مستثنیات دین اموالی هستند که برای ادامه زندگی متعارف زوج و افراد تحت تکفل او ضروری بوده و قابل توقیف نیستند. طبق ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مستثنیات دین شامل موارد زیر است:

• منزل مسکونی که عرفا در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد. (همچنین می توانید در مقاله ای جداگانه درباره توقیف اموال غیر منقول بابت مهریه مطالعه کنید.)
• اثاثیه منزل که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار اوست
• آذوقه موجود به قدر احتیاج محکومٌ علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها
• وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.

موسسه حقوقی عبدالمحمد توقیف کدام اموال منقول را برای شما انجام میدهد؟ 

توقیف حقوق بازنشستگی برای مهریه

زوجه می تواند برای وصول مهریه، درخواست توقیف حقوق بازنشستگی زوج را ارائه دهد. میزان توقیف حقوق بازنشستگی، معمولاً تا یک چهارم (۱/۴) است، مگر اینکه زوج، افراد تحت تکفل دیگری نیز داشته باشد که در این صورت، این میزان می تواند تا یک سوم (۱/۳) کاهش یابد. این توقیف تا زمان پرداخت کامل مهریه ادامه خواهد داشت.

توقیف خودروی وکالتی بابت مهریه

اگر خودرو به صورت وکالتی به نام زوج باشد، زوجه می تواند برای مهریه آن را توقیف کند. در این حالت، حتی اگر سند رسمی به نام زوج نباشد، اما وکالت نامه معتبر وجود داشته باشد، خودرو به عنوان مال زوج محسوب شده و قابلیت توقیف دارد.

توقیف دیه بابت مهریه

دیه، مالی است که به سبب صدمه بدنی به شخص تعلق می گیرد. زوجه می تواند برای وصول مهریه، درخواست توقیف دیه متعلقه به زوج را بنماید. دیه نیز مانند سایر اموال زوج، قابلیت توقیف برای مهریه را دارد.

توقیف رهن خانه برای مهریه

مبلغ رهن خانه (ودیعه)، پولی است که مستاجر به موجر پرداخت می کند. این مبلغ متعلق به زوج (مستاجر) است و زوجه می تواند برای مهریه، درخواست توقیف آن را به مرجع قضایی ارائه دهد.

توقیف سود شرکت زوج برای مهریه

اگر زوج در شرکتی سهامدار باشد و سود سهام دریافت کند، زوجه می تواند برای وصول مهریه، درخواست توقیف سود سهام وی را بنماید. این سود به عنوان بخشی از دارایی های زوج محسوب می شود.

توقیف ارزهای دیجیتال برای مهریه

ارزهای دیجیتال (مانند بیت کوین) امروزه به عنوان یک دارایی شناخته می شوند. زوجه می تواند با ارائه مدارک و مستندات لازم به دادگاه، درخواست توقیف ارزهای دیجیتال زوج را برای مهریه ارائه دهد. اثبات مالکیت زوج بر ارزهای دیجیتال، بر عهده زوجه است.

توقیف تلفن همراه برای مهریه

تلفن همراه نیز جزو اموال زوج محسوب می شود و زوجه می تواند برای مهریه، درخواست توقیف آن را بنماید. البته ارزش تلفن همراه باید با میزان مهریه متناسب باشد و معمولا برای مهریه های با مبالغ پایین، توقیف تلفن همراه انجام نمی شود.

توقیف حقوق برای مهریه

زوجه می تواند برای وصول مهریه، درخواست توقیف حقوق زوج را ارائه دهد. میزان توقیف حقوق، معمولاً تا یک چهارم (۱/۴) است، مگر اینکه زوج، افراد تحت تکفل دیگری نیز داشته باشد که در این صورت، این میزان می تواند تا یک سوم (۱/۳) کاهش یابد.

توقیف خودرو لوکس برای مهریه

خودروی لوکس نیز مانند سایر خودروها، جزو اموال زوج محسوب می شود و زوجه می تواند برای مهریه، درخواست توقیف آن را بنماید. تفاوتی بین خودروی لوکس و معمولی از نظر قابلیت توقیف برای مهریه وجود ندارد.

توقیف سهام شرکت برای مهریه

سهام شرکت، به عنوان اوراق بهادار و دارایی زوج محسوب می شود. زوجه می تواند برای وصول مهریه، درخواست توقیف سهام شرکت متعلق به زوج را به دادگاه ارائه دهد.

توقیف مستمری برای مهریه

مستمری، مبلغی است که به صورت ماهانه به افراد بازنشسته، ازکارافتاده و یا بازماندگان بیمه شده پرداخت می شود. زوجه می تواند برای وصول مهریه، درخواست توقیف مستمری زوج را بنماید. میزان توقیف مستمری نیز مانند حقوق، معمولاً تا یک چهارم یا یک سوم است.

۳ نکته که در اقدام برای توقیف اموال منقول بهتر است بدانید.

در فرآیند توقیف اموال منقول، نکات مهمی وجود دارد که آگاهی از آن ها برای زوجه ضروری است.

۱- توقیف حقوق و مزایای زوج

توقیف حقوق و مزایای زوج بابت مهریه با محدودیت هایی روبرو است. طبق ماده 96 قانون اجرای احکام مدنی، از حقوق و مزایای کارکنان دولت و مؤسسات عمومی فقط تا یک چهارم یا یک سوم قابل توقیف است. اگر زوج متاهل باشد و فرزند داشته باشد یک چهارم و اگر مجرد باشد یک سوم حقوق و مزایای او قابل توقیف است.

۲- توقیف اموال منقول متعلق به شخص ثالث در تصرف زوج

اگر مالی در تصرف زوج باشد اما مالکیت آن متعلق به شخص ثالث باشد، توقیف آن مال منوط به احراز مالکیت زوج توسط زوجه است. شخص ثالث می تواند با ارائه مدارک و مستندات دال بر مالکیت خود، به توقیف مال اعتراض کند و تقاضای رفع توقیف از مال خود را داشته باشد.

۳- مرجع صالح برای رسیدگی به اختلافات ناشی از توقیف اموال

مرجع صالح برای رسیدگی به اختلافات ناشی از توقیف اموال منقول، قاضی اجرای احکام صادر کننده اجراییه است. اعتراض به حکم مهریه، اعتراض به نظریه کارشناس، و اعتراض شخص ثالث به توقیف مال، در صلاحیت قاضی اجرای احکام است. در صورت بروز اختلاف در مالکیت اموال توقیف شده، رسیدگی به موضوع در صلاحیت دادگاه صادرکننده حکم اولیه (دادگاه خانواده) خواهد بود.

سوالات متداول درباره توقیف اموال منقول

آیا می توان خودروی لیزینگی را بابت مهریه توقیف کرد؟

بله، با توجه به اینکه در رهن بودن خودرو مانع توقیف آن نمی شود، خودروی لیزینگی را هم می توان بابت مهریه توقیف کرد. اما تا زمانی که اقساط خودرو به طور کامل پرداخت نشود، سند آن به نام زوج منتقل نخواهد شد.

آیا طلای زوجه جزو مهریه محسوب می شود؟

اگر طلا به عنوان هدیه و به مناسبت های مختلف از طرف زوج به زوجه داده شده باشد، نمی  توان آن را جزو مهریه دانست. هرچند که در عرف و بین مردم، اغلب طلاهای هدیه داده شده به زن را جزو جهیزیه و متعلق به زن می  دانند، اما از نظر قانونی، مالکیت آن با زوجه است و زوج نمی ت واند پس از طلاق، آنها را مطالبه کند.

اگر زوج اموال منقول خود را به نام شخص دیگری (مثلاً پدر یا مادر خود) انتقال دهد، آیا زوجه می تواند برای توقیف آن اموال اقدام کند؟

بله، در صورتی که زوجه بتواند صوری بودن معامله و قصد زوج برای فرار از دین را اثبات کند، می تواند ابطال معامله را از دادگاه تقاضا کرده و سپس برای توقیف اموال اقدام کند.

آیا می توان سیم کارت زوج را بابت مهریه توقیف کرد؟

بله، سیم کارت تلفن همراه جزو اموال منقول محسوب شده و در صورتی که ارزش مالی داشته باشد (مثلاً سیم کارت رند)، می توان آن را بابت مهریه توقیف کرد.

اگر زوج در منزل پدری خود زندگی کند، آیا می توان اثاثیه منزل را بابت مهریه توقیف کرد؟

در این حالت، اصل بر مالکیت پدر زوج بر اثاثیه منزل است، مگر اینکه زوجه بتواند با ارائه مدارک و مستندات، مالکیت زوج بر اموال خاصی را اثبات کند.

آیا می توان بابت مهریه، یارانه زوج را توقیف کرد؟

خیر، یارانه نقدی جزو مستثنیات دین محسوب شده و قابل توقیف بابت مهریه نیست.

اگر زوج در خارج از کشور زندگی کند، چگونه می توان اموال منقول او را در ایران توقیف کرد؟

در این صورت، زوجه می تواند از طریق دادگاه محل اقامت زوج در ایران، دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال او را تقدیم کند. پس از صدور حکم و اجرائیه، می توان اموال زوج در ایران را شناسایی و توقیف کرد.

آیا می توان حساب بانکی زوج را بابت مهریه توقیف کرد؟

بله، موجودی حساب بانکی زوج جزو اموال منقول محسوب شده و قابل توقیف بابت مهریه است.

اگر اموال منقول زوج کفاف مهریه را ندهد، چه اقدامی می توان انجام داد؟

در این صورت، زوجه می تواند پس از فروش اموال منقول و عدم تکافوی آن برای پرداخت کل مهریه، برای توقیف سایر اموال زوج، از جمله اموال غیر منقول (در صورت وجود) اقدام کند. همچنین می تواند در صورت اثبات اعسار زوج، تقاضای تقسیط مهریه را داشته باشد.

آیا امکان توقیف اموال منقول بابت مهریه در دوران عقد (قبل از عروسی) وجود دارد؟

بله، به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود و می تواند آن را مطالبه کند. بنابراین، حتی در دوران عقد نیز امکان توقیف اموال منقول زوج بابت مهریه وجود دارد.

امیدواریم این مطلب توانسته باشد به تمام سوالات شما در خصوص توقیف اموال منقول بابت مهریه پاسخ دهد. با این حال، توصیه می شود برای احقاق حق خود و پیشبرد صحیح فرآیند قانونی، حتماً از مشاوره یک وکیل مهریه مجرب بهره مند شوید.