قراردادهای توزیع بین المللی
قراردادهای توزیع بین المللی یکی از اساسی ترین معاهدات در زمینه تجارت بین الملل هستند که به موجب آن، طرفین چارچوبی کلی را تدوین کرده و زمینه را برای روابط تجاری خود در آینده نزدیک یا دور فراهم می کنند. نتیجه این توافقنامه صرفاً مجوز و امتیاز توزیع انحصاری سرویس یا فناوری است و مالکیت آن بر عهده پدیدآورنده است. این قرارداد معمولا بین سازنده و توزیع کننده منعقد می شود و وظایف هر دو طرف را مشخص می کند.
اهمیت قرارداد توزیع بین المللی در تجارت چیست؟
تحلیل بازار کار تخصصی است و معمولاً برای تولیدکننده مقرون به صرفه نیست. لذا از توزیع کنندگانی که با بازار داخلی آشنا هستند دعوت به همکاری می شود تا در این چرخه نقش فروشنده را ایفا کنند. زیرا می توانند محصولات مناسب را شناسایی کرده و هر کدام را به بازار مناسب بیاورند. اما قرارداد توزیع بین المللی اقدامی که انجام می دهد این است که محصول را با اطمینان خاطر در اختیار اشخاصی می گذارد که آن را با مبلغ بهتر و به روش مناسب تری در بازار توزیع می کنند. همچنین نکات و اخطارهای ذکر شده از سوی طرفین در قرارداد موجب روشن شدن وظایف و کاهش احتمال خطا از هر طرف می شود. سازنده با راهنمایی یک توزیع کننده مناسب بهترین استراتژی را برای توزیع محصول خود ارائه می دهد که منجر به یک سری سود تجاری برای طرفین قرارداد می شود. چارچوب قرارداد توزیع بین المللی گفتیم که قراردادهای توزیع بین المللی از اساسی ترین معاهدات در زمینه تجارت بین المللی است. طرفین این قرارداد تامین کنندگان و توزیع کنندگان هستند. تامین کننده ممکن است فقط صادر کننده یا خود سازنده باشد. توزیع کننده (اعم از عمده فروش یا خرده فروش)، مانند یک پیمانکار مستقل، با خرید محصولات از تامین کننده و فروش مجدد آن ها به دیگران سود می برد. برای مثال، عرضه‌کننده‌ای در کشوری می‌خواهد حق انحصاری توزیع محصول خود را در ایران به شرکت بدهد. آن ها با انعقاد قرارداد توزیع، یک چارچوب اساسی را تعیین می کنند که گاهی نیز شامل تعهدی نمی شود. اما برنامه های آینده دو طرف را در یک بازه زمانی مشخص معین می کند. به طور کلی، قرارداد توزیع، قراردادی است که شرایط و ضوابط انعقاد و اجرای قراردادهای آتی، زمان بندی و تضمین اجرای آن (در مواردی که تعهدی دارد) را تعیین می کند.
انواع قراردادهای توزیع بین المللی
- قرارداد توزیع انتخابی: زمانی به سمت این نوع قرارداد می روند که تامین کننده شرایط و ضوابط خاصی در انتخاب حوزه توزیع محصول داشته باشد. تامین کننده ممکن است ضمانت های پشتیبانی محصول یا دستورالعمل هایی را برای فروش و استفاده از توزیع کننده ارائه دهد. محصولات پزشکی که فقط مجاز به فروش در داروخانه ها هستند در این دسته قرار می گیرند.
- قراردادهای توزیع انحصاری: بر اساس آن تولید کننده مجاز به گرفتن توزیع کننده یا نماینده دیگری نیست. این بدان معناست که برای یک محصول خاص از یک سازنده خاص، تنها یک توزیع کننده وجود خواهد داشت. تامین کننده همچنین به عنوان بخشی از قرارداد متعهد می شود که محصول خود را فقط به آن توزیع کننده خاص بفروشد.
- قراردادهای توزیع غیر انحصاری: توافقاتی وجود دارد که عرضه کننده در عرضه محصول خود به توزیع کنندگان محدودیتی ندارد.
چارچوب قرارداد های توزیع بین‌المللی
همان طور که در ابتدا گفتیم قراردادهای توزیع بین المللی از اساسی ترین معاهدات حوزه تجارت بین الملل هستند. تامین کننده و توزیع کننده طرفین این قرارداد هستند. حال این تامین کننده می تواند تولید کننده یا صادرکننده محصول باشد. توزیع کننده (عمده فروش یا خرده فروش) نیز می تواند مانند پیمانکاری مستقل از تامین کنندگان محصول خود را تامین کند و سپس آن ها را به دیگری بفروشد و سودی به دست آورد.
برای نمونه می توان تامین کننده ای را در کشور در نظر گرفت که قصد اعطای حق توزیع انحصاری محصول خود را به شرکتی دارد. در این حالت آن ها با عقد قرارداد توزیع به تنظیم چارچوب اولیه می پردازند که ممکن است شامل تعهدات نیز نباشد. اما در بازه زمانی مشخص برنامه های آینده ی دو طرف معلوم می گردد.
به طور کلی عهده نامه ای که شرایط و نحوه انعقاد و اجرای قراردادهای آینده، زمان بندی و تضمین اجرای آن را تعیین می کند (در مواردی که تعهد داشته باشند) قرارداد توزیع نام دارد.
ویژگی قراردادهای توزیع بین‌المللی
- تعهد به همکاری: مشخص است که اجرای تعهد هر طرف بسته به تعهد دیگری است و این خاصیت، طرفین قرارداد را به یکدیگر وابسته می کند. این خود دلیل اجرای صحیح قرارداد است که هر دو طرف برنده بوده و به سود لازم می رسند. اگر طرف قرارداد در انجام وظایف خود کوتاهی کند به خود نیاز ضرر می رساند و بالعکس اگر امور خود را به درستی انجام دهد سود خود نیز افزایش پیدا می کند.
- در عقد قرارداد نیازی به حمایت قرارداد از طرف ضعیف نیست و بهتر است بر پایه اصل استقلال اشخاص عمل نماید. از طرف دیگر محتوای قرارداد نیز تکمیلی و پیش فرض هستند و امکان تغییر آن ها وجود دارد. مگر در مواردی که چیزی به عنوان تعهد ذکر گردد که الزام آور باشد.
- قرارداد های توزیع بین المللی به این صورت هستند که دو یا چند فعال تجاری با یکدیگر بر سر همکاری در سطوح مختلف و با کنترل از بالا به پایین توافق می کنند. در واقع می توان گفت که قرارداد های توزیع بین المللی عمودی اند. به همین دلیل نیز تامین کننده به لحاظ نظارت بر شیوه توزیع دارای اختیار خواهد بود.
- موضوع اینگونه قرارداد ها می تواند هم کلا و هم خدمات باشد. زیرا در اروپا واژه Goods به معنای محصولات است و از ان برای توصیف هر دوی اینها استفاده می شود؛ بنابراین در تجارت بین الملل نیز شامل کالا و خدمات است.
- در قرارداد های توزیع بین المللی مهم ترین ویژگی این است که واسطه های فرعی یا دلال ها در تجارت حذف می شوند. به همین منظور نیز تولیدکننده و فروشنده مستقیم با یکدیگر همکاری خواهند داشت و این امر در کاهش قیمت محصولی که به دست فروشنده می رسد موثر خواهد بود. در این حالت خریدار نیز راضی تر است.
- از دیگر ویژگی های مهم قراردادهای توزیع بین المللی می توان به انحصار، محدودیت های قیمت گذاری، گارانتی، تعهدات فروش و تامین اشاره کرد. البته ویژگی های ذکر شده بیشتر در دسته ماهیت های قرارداد های توزیع بین الملل قرار می گیرند.