همانطور که در مقاله وکیل بورس گفته شد با گسترش روز افزون تجارت در حوزه داخلی و بین المللی و نوسانات اقتصاد، بسیاری از مردم قصد ورود و فعالیت در بازار های بورسی را دارند. در عصر حاضر، بازار های بورسی بخش عظیمی از سرمایه افراد حقیقی و حقوقی عمومی و خصوصی را در بر دارند. اختلافاتی که در بین فعالان بورس شکل می گیرد مرتبط با سرمایه افراد فعال در این زمینه می باشد. بنابراین بهتر است که پیش از ورود و فعالیت در بازار بورس، از نحوه ورود به بورس و ثبت نام در کارگزاری بورس، عقد قرارداد با کارگزاری مربوطه و همچنین اختلافات مالی احتمالی و نحوه سرمایه گذاری اطلاعات کافی را بدست آورید.
در مطالب حاضر به نحوه حل و فصل اختلافات در بازار بورس و اوراق بهادار پرداخته و به بررسی نحوه اقامه دعوی، مراجعه به نهاد های پیش بینی شده در قانون، اعتراض و چگونگی اجرای آن پرداخته می شود.
گروه حقوقی رضا عبدالمحمد در زمینه دعاوی بورسی با مجرب ترین وکلای بورس همراه شما خواهد بود.
مرجع طرح اختلافات بورسی کدام است؟
اختلافات مابین فعالان بازار بورس از جمله سهامداران، کارگزاران، شرکت های سهامی، شرکت های سبد گردانی، صندوق سرمایه گذاری و …، ابتدا در محاکم عمومی دادگستری مطرح نمی شوند بلکه مستند به ماده 36 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در هیات داوری به عنوان یکی از راه های حل و فصل اختلافات و مرجع اختصاصی شبه قضایی اجباری صورت می گیرد.
بیشتر بخوانید : دعاوی سرمایه گذاری خارجی
دعاوی بورس در چه مکانی اقامه می شوند؟
دعاوی مرتبط با بازار بورس باید ابتدا در کانون ها مطرح شوند تا کانون ها با کدخدامنشی در جهت حصول صلح و سازش میان اعضای خویش یا میان اعضای خود و اشخاص ثالث نهایت سعی و تلاش خود را انجام دهند که در این خصوص ماده 36 قانون بازار اوراق بهادار تعیین و تکلیف نموده و مقرر می دارد که: «اختلافات بین کارگزاران، بازار گردانان، کارگزار، معامله گردان، مشاوران سرمایه گذاری، ناشران، سرمایه گذاران و سایر اشخاص ذی ربط ناشی از فعالیت حرفه ای آن ها در صورت عدم سازش توسط هیات داوری در کانون ها رسیدگی می شود.»
مطابق ماده فوق که نسبت به اختلافات در زمینه های بورسی تعیین تکلیف نموده، ابتدا باید گفت که از مراجعه به دادگاه منع شده است حال در صورتی که شخص ذیحق ابتدا به دادگاه مراجعه نماید و دادگاه اقدام به صدور قرار عدم استماع دعوا را صادر نموده و دادخواست وی علی رغم پرداخت هزینه دادرسی با توجه به مالی بودن دعوی رد می شود. به دلیل آن که اختلافات بازار بورس تخصصی و فنی بوده باید توسط حقوقدانان و وکلای متخصص و همچنین تسریع در روند رسیدگی و جلوگیری از اطاله دادرسی در محاکم توجیح نمود. نتیجتا ساز و کار حل و فصل اختلافات بازار بورسی در دو بخش کانون ها و داوری بررسی می شود.
بیشتر بخوانید :
دادگاه و دادسرا چه نقشی در دعاوی بورس دارند؟
کلاهبرداری در بورس در مجموعه جرایم کیفری دسته بندی می شود، لذا در صورت نیاز به شکایت فرد متضرر با حضور در دادگاه عمومی محل شکایت کیفری را ترتیب داده یا از طریق کلانتری پیگیری و ثبت شکایت می کند.
بیشتر بخوانید : دعوای ابطال اوراق مشارکت
دادسرا
با ثبت شکواییه کلاهبرداری توسط فرد ضرر دیده، پرونده به واسطه معاونت ارجاع به شعبه بازپرسی دادسرا فرستاده می شود. با وصول شکواییه، دفتردار آن را ثبت کرده و سپس برای بازپرس پرونده ارسال می شود. بازپرس با بررسی پرونده شکایت دستور حضور هر 2 طرف پرونده را در شعبه بازپرسی می دهد. در روز رسیدگی هر دو شاکی و متهم در شعبه حضور خواهند داشت. اما حضور متهم در صورت فراری بودن ضرورتی ندارد. شاکی شکواییه خود را مجدد به بازپرس اعلام می دارد و همچنین متهم دفاعیات خود را اعلام کرده تا در دادگاه بررسی شوند. در بررسی های اولیه حتی گاهی ممکن است دستور بازداشت موقت نیز تا حکم نهایی صادر گردد.
بیشتر بخوانید : دعوای مطالبه خسارت تاخیر تادیه
دادگاه
اگر جرم در دادگاه طرح شود، هر دو طرف باید وکیل بگیرند که این امر الزامیست. ولی در صورتی که متهم شرایط مالی مناسبی نداشته باشد، توسط دادگاه برای ایشان وکیل تسخیری گرفته می شود. چنانچه شاکی از قرار صادر شده به دادگاه شکایت کند، پرونده توسط معاونت ارجاع به شعبه ی دادگاه ارسال می گردد. در آنجا قاضی دادگاه پرونده را بررسی کرده و زمانی را برای رسیدگی به آن تعیین می کند. زمان تعیین شده به صورت اخطار برای هردو ارسال می شود. در جلسه رسیدگی، قاضی با بررسی پرونده و دفاعیات حکم نهایی را صادر می کند.
بیشتر بخوانید : کلاهبرداری در بورس
نقش کانون ها در دعاوی بورس چیست؟
كميته سازش كانون كارگزاران بورس و اوراق بهادار مستند به ماده ٣٦ قانون بازار اوراق بهادار، جهت حل و فصل تخصصی اختلافات بورسی تشکیل شده و به اختلافات ناشی از فعالیت حرفه ای اعضا از طریق سازش و کدخدامنشی اقدام می نماید.
رجوع به کانون اجباری است و چنانچه اصحاب دعوا بدون طی فرآیند سازش به هیات داوری مراجعه کنند، دعوا مذکور، مسموع نیست و همچنین طبق ماده ۱۵ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، رسیدگی به دعاوی سود سهام نیز در صلاحیت کمیته سازش کانون کارگزاران و هیئت داوری سازمان بورس در صلاحیت رسیدگی به دعاوی سود سهام می باشند. فرآیند سازش در کانون ها بدین شکل است ابتدا دعوا در دبیرخانه مربوطه ثبت و ظرف سه روز موضوع دعوا و مستندات به خوانده ابلاغ می شود. اگر خوانده ظرف مدت مقرر به دعوای مطرح شده پاسخ دهد، پاسخ ارائه شده توسط دبیرخانه به خواهان ابلاغ می گردد. حال اگر خوانده پاسخی ندهد و یا خارج از مهلت پاسخ دهد، پرونده به کمیته سازش ارسال می شود. همچنین در صورت پاسخ خوانده و قبول خواهان می بایست صورت جلسه توافق و سازش خود را در یکی از دفاتر اسناد رسمی منعقد نموده و نسخه ای از آن را به دبیرخانه ارسال نمایند.
اگر خواهان پاسخ خوانده را نپذیرد، دبیرخانه پرونده را به کمیته سازش برای رسیدگی به اختلاف ارسال می نماید. چنانچه فرآیند سازش با تلاش کمیته سازش منتهی به سازش شود، گواهی سازش صادر می شود، لیکن در صورت حضور طرفین دعوا در جلسه رسیدگی و عدم حصول سازش، منجر به صدور گواهی عدم سازش می شود و حتی در صورتی که گواهی سازش صادر شود لکن طرف مقابل سازش را اجرا نکند، به درخواست طرف دیگر گواهی عدم سازش صادر می شود. نکته حائز اهمیت آن است که سازش نامه اصداری سند رسمی به حساب می آمده و نیز مزایای اسناد رسمی مانند مطالبه از طریق اجراییه ثبت را دارا می باشد.
بیشتر بخوانید : هیئت داوری در بورس
در کانون کارگزاران، طبق ماده 2 دستورالعمل کمیته سازش، عهده دار این امر کمیته ساز می باشد .در کانون نهاد های سرمایه گذاری ایران مطابق با ماده 25 اساس نامه کانون، هیات سازش مشغول به فعالیت است و النهایه در کانون شرکت های سرمایه گذاری سهام عدالت، هیات سازش فعالیت می کند. کمیته سازش کانون کارگزاران متشکل از سه عضو اصلی و علی البدل از جمله نماینده بورس، نماینده کانون و نماینده سازمان بوده که مدت فعالیت آن دو سال است.