مفهوم قراردادهای بانکی
قراردادهای بانکی به قراردادهایی گفته می‌شود که میان بانک و اشخاص حقیقی و حقوقی منعقد می‌گردد. چنانچه که هریک از دو طرف قرارداد به مفاد معاهده عمل نکند ، این امر دارای ضمانت اجراء خواهد بود. به این معنی که به هنگام تخلف و عهدشکنی از مفاد قراردادبه واسطه‌ی یکی از دوطرف، برای طرف مقابل قرارداد حق پیگیری و احقاق حقوق خود مهیا خواهدبود.
یکی از اساسی ترین شروط ضمن یک قرارداد، رضایت به هنگام امضاء است. این چنین برداشت خواهد شد که هنگامی شخصی قرارداد را با بانک منعقد کرده و به امضاء می‌رساند به عبارتی رضایت خود را اعلام می کند البته که گاهی طرف مقابل بانک که اقدام به امضاء قرارداد فی میان خویش و بانک نموده است، ادعای جهل و اشتباه می‌کند. البته این امر بعد از امضای قرارداد مزبور بسیار دشوار بوده و به آسانی قابلیت اثبات ندارد.
انواع مختلف قراردادهای بانکی
قراردادهای بانکی شامل قرارداد:
- سلف.
- جعاله.
- مزارعه.
- مضاربه.
- خرید دین.
- مشارکت مدنی.
- قرض الحسنـــه.
- فروش اقساطــــی.
- ســـپرده مدّت دار.
- اجاره به شرط تملیک
قرارداد سلف
درقرارداد سلف، مشتری محصول خود را قبل از موعد مشخص به بانک می‌فروشد و مبلغ را به صورت نقدی دریافت می‌کند؛ اما محصول پس از مدت معین و در آینده تحویل داده می‌شود. سلف در لغت به معنای پیش فروش می باشد قرارداد سلف می‌تواند کمک زیادی به تولیدکنندگان داشته باشد؛ چرا که تأمین منابع مالی برای تولیدکنندگان نقش مهمی در روند تولید محصولات دارد.
قرارداد جعاله
جعاله به تعهد شخص به پرداخت اجرتی مشخص در برابر عمل اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیرمعین گفته می‌شود. جعاله، قراردادی است که به وسیله آن، بانک‌ها تسهیلات مورد نیاز برای گسترش امور تولیدی بازرگانی و خدماتی را ایجاد می نمایند
قرارداد مزارعه
قرارداد مزارعه بین مالک یک زمین یا مالک منافع زمین و عامل یا زارع شکل می‌گیرد. در قرارداد مزارعه یکی از طرفین که صاحب زمین است، زمین خود را به دیگری می‌دهد تا در آن زراعت کند و سود حاصل از زراعت بین طرفین تقسیم می گردد.قرارداد مزارعه همچون دیگر قراردادهای بانکی ، دارای شرایط مشخص است. به عنوان مثال در این قرارداد، طرفین اجازه ندارند شرط کنند که تمام محصول فقط برای یکی از آنها باشد. حداکثر مدت زمان قرارداد مزارعه نیز یک سال است .
قرارداد مضاربه
قرارداد مضاربه قرارداد بانکی است که در آن بانک تمامی سرمایه مورد نیاز برای شروع یک فعالیت معین را پرداخت کرده و طرف دیگر قرارداد، آن فعالیت را انجام می دهد و در نهایت طرفین در سود و ضرر با هم شریک می گردند.
خرید دین
به منظور خرید دین، اوراق تجاری با قیمتی پایین‌تر از مبلغ اسمی مشخص آن اسناد انجام می‌شود. بانک‌ها در واقع اسناد تجاری مدت‌دار مشتریان خود را به قیمتی پایین‌تر از مبلغ اسمی که در اسناد آورده شده است می‌خرند و در سررسید اسناد، مبلغ واقعی که در سند نوشته و ثبت شده است را دریافت نمایند
قرارداد مشارکت مدنی
منظور از قرارداد مشارکت مدنی، قراردادی است که در آن اشخاصی برای انجام کار مشخص و به صورت مشترک، سرمایه‌های خود را به شکل نقدی و غیرنقدی قیمت‌گذاری می‌کنند. این نوع از قرارداد در واقع یک نوع قرارداد مشارکت در کار و سرمایه محسوب می‌شود. البته قراردادهای مشارکت مدنی به انواع مختلفی تقسیم می گردند مانند قرارداد مشارکت در ساخت، قرارداد مشارکت مدنی با بانک و قرارداد مشارکت مدنی خصوصی.
قرارداد قرض الحسنه
قراردادهای قرض الحسنه همانطور که از نام آن مشخص است، قرض محسوب می شوند و از این جهت که قرض می باشند سودشامل آن می شود . قراردادهای قرض الحسنه به2 دسته تقسیم می می شود. این موضوع در بند الف ماده 3 قانون عملیات بانکی نیزمشخص شده است.
قرارداد فروش اقساطی
قرارداد فروش اقساطی، قراردادی است که فروشنده کالایی را به خریدار تحویل می‌دهد و در مقابل، هزینه آن را به صورت اقساط دریافت می‌کند. قرارداد فروش اقساطی ممکن است برای خریدن خودرو، مسکن یا حتی جهیزیه منعقدگردد. اقساط بانک در این قرارداد بانکی ممکن است به صورت مساوی یا نامساوی، محاسبه شده و در نظر گرفته شود.
قرارداد سپرده مدت دار
به منظور قرارداد سپرده مدت دار، اشخاص مقداری پول و سرمایه را برای مدت طولانی در اختیار بانک قرار می‌دهند و برای آن، طبق مفاد قرارداد، سود به صورت روز شمار تعلق می‌گیرد.
قرارداد اجاره به شرط تملیک
قرارداد اجاره به شرط تملیک نیز در واقع تلفیقی از بیع و اجاره است در قرارداد اجاره به شرط تملیک، چنین در نظر گرفته می‌شود که اجاره بهایی که توسط مستأجر پرداخت می‌شود، به عنوان ثمن معامله و به منظور خرید مال‌الاجاره در نظر گرفته می‌شوند.