تقسیط مهریه و شرایط آن

در این مقاله از سایت عبدالمحمد به بررسی همه جانبه موضوع تقسیط مهریه خواهیم پرداخت و شرایط، مدارک لازم و نحوه درخواست قسط بندی مهریه را به طور کامل شرح خواهیم داد. ابتدا به شرایط کلی برای امکان پذیر بودن تقسیط مهریه و چگونگی محاسبه مهریه به نرخ روز می پردازیم. سپس، موضوع مطالبه مهریه از ارث و نحوه تعیین پیش قسط در صورت موافقت دادگاه با تقسیط را بررسی خواهیم کرد. در ادامه، مدارک مورد نیاز برای ارائه دادخواست تقسیط مهریه، مراحل رسیدگی به این دادخواست در دادگاه و شرایط اعتراض به رای صادر شده توسط دادگاه را توضیح می دهیم.

همچنین به مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه، شرایط تقسیط در صورت درخواست طلاق از طرف مرد، توافق بر سر تقسیط مهریه در طلاق توافقی و شرایط ویژه تقسیط برای مردان بیکار یا فاقد درآمد خواهیم پرداخت. در نهایت، به موضوع تعدیل اقساط در صورت تغییر شرایط مالی زوجین و نقش وکیل در پرونده های تقسیط مهریه اشاره خواهیم کرد و به سوالات متداول در این زمینه پاسخ می دهیم.

 تقسیط مهریه؛ شرایط، مدارک و نحوه درخواست قسط بندی

مهریه یکی از حقوق قانونی زن است که پس از جاری شدن خطبه عقد به او تعلق می گیرد و می تواند به صورت پول نقد، سکه، طلا، سفر حج و یا اموال منقول و غیر منقول باشد. زن می تواند از همان ابتدای عقد، مهریه خود را مطالبه کند و مرد نیز موظف به پرداخت آن است. اما گاهی اوقات، شرایط اقتصادی به گونه ای رقم می خورد که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد. در این شرایط، قانون گذار امکانی را فراهم کرده است تا مرد بتواند با ارائه دادخواست اعسار مهریه، مهریه را به صورت قسطی به همسر خود پرداخت کند.

 شرایط تقسیط مهریه؛ چه زمانی می توان مهریه را قسطی پرداخت کرد؟

تقسیط مهریه به معنای قسطی کردن پرداخت مهریه است. این امر تنها در صورتی امکان پذیر است که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد. در واقع، اگر مرد توان پرداخت یکجای مهریه را داشته باشد ولی از انجام آن امتناع کند، دادگاه حکم به پرداخت یکجای مهریه خواهد داد. برای تقسیط مهریه، مرد باید با ارائه مدارک و مستندات، ناتوانی مالی خود را به دادگاه اثبات کند. دادگاه نیز با بررسی مدارک و با در نظر گرفتن میزان درآمد، هزینه های زندگی و توانایی مالی مرد، در مورد امکان تقسیط مهریه و همچنین تعداد و مبلغ اقساط تصمیم گیری خواهد کرد.

 محاسبه مهریه به نرخ روز؛ چگونه مهریه به نرخ روز محاسبه می شود؟

محاسبه مهریه به نرخ روز یکی از مهم ترین نکاتی است که در زمان اجرا گذاشتن مهریه باید به آن توجه کرد. بر اساس شاخص تورم سالانه اعلامی توسط بانک مرکزی، مهریه به نرخ روز محاسبه و توسط دادگاه تعیین می گردد. برای مثال، اگر مهریه خانمی در سال 1380، 100 سکه بهار آزادی تعیین شده باشد، در زمان مطالبه مهریه در سال 1403، ارزش روز 100 سکه بهار آزادی در سال 1403 محاسبه و ملاک عمل قرار خواهد گرفت. این موضوع به ویژه در مورد مهریه هایی که به صورت سکه تعیین شده اند، اهمیت بیشتری پیدا می کند. برای اطلاع دقیق از نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز، می توانید از وکلای متخصص در این زمینه کمک بگیرید.

 مطالبه مهریه از ارث؛ آیا امکان پذیر است؟

بله، مهریه از جمله دیون ممتاز محسوب می شود و در صورت فوت مرد، زن می تواند مهریه خود را از اموال باقی مانده (ماترک) او مطالبه کند. در واقع، مهریه زن بر سایر دیون متوفی (مانند بدهی های بانکی) مقدم است و قبل از تقسیم ارث بین وراث، ابتدا باید مهریه زن و سایر دیون متوفی از اموال او پرداخت شود. برای مطالبه مهریه از ارث، زن باید به دادگاه خانواده مراجعه و دادخواست مطالبه مهریه از ماترک متوفی را ارائه دهد.

 پیش قسط مهریه؛ مبلغ و نحوه محاسبه آن

در صورت موافقت دادگاه با تقسیط مهریه، معمولاً مرد موظف به پرداخت درصدی از مهریه به عنوان پیش قسط می شود. مبلغ پیش قسط توسط دادگاه و با توجه به میزان مهریه، وضعیت مالی مرد و عرف جامعه تعیین می شود. این مبلغ معمولاً بین 10 تا 20 درصد کل مهریه است. در صورتی که مرد واقعا توانایی پرداخت پیش قسط را نداشته باشد، می تواند این موضوع را با ارائه مدارک و مستندات به دادگاه اثبات کند. در این صورت، دادگاه ممکن است با تقسیط مهریه بدون پیش قسط موافقت کند یا مبلغ پیش قسط را به حداقل ممکن کاهش دهد.

 مدارک لازم برای تقسیط مهریه؛ لیست کامل مدارک مورد نیاز

برای درخواست تقسیط مهریه، مرد باید مدارک زیر را به دادگاه ارائه دهد:

1. دادنامه یا رای دادگاه در خصوص محکومیت مرد به پرداخت مهریه: این مدرک نشان می دهد که مرد به پرداخت مهریه محکوم شده است.
2. استشهادیه محلی: استشهادیه ای که توسط دو نفر از معتمدین محل تنظیم شده و در آن، عدم توانایی مالی مرد برای پرداخت یکجای مهریه تایید شده باشد.
3. صورت حساب های بانکی: کپی گردش حساب های بانکی مرد در یک سال گذشته.
4. فهرست اموال منقول و غیر منقول: لیستی از تمامی اموال مرد، اعم از منقول (مانند خودرو) و غیر منقول (مانند ملک).
5. سایر مدارک و مستندات: هرگونه مدرک دیگری که بتواند ناتوانی مالی مرد را اثبات کند، مانند فیش حقوقی، اجاره نامه و غیره.

 مراحل رسیدگی دادگاه به دادخواست تقسیط مهریه

پس از ارائه دادخواست تقسیط مهریه و مدارک مربوطه توسط مرد، دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کند و به طرفین ابلاغ می شود. در روز رسیدگی، دادگاه اظهارات طرفین را استماع و مدارک ارائه شده را بررسی می کند. در نهایت، دادگاه با توجه به جمیع جهات، در مورد تقسیط مهریه یا عدم تقسیط آن تصمیم گیری می کند. اگر دادگاه با تقسیط مهریه موافقت کند، تعداد و مبلغ اقساط را نیز تعیین خواهد کرد.

 اعتراض به تقسیط مهریه؛ شرایط و نحوه اعتراض از طرف زن و مرد

هم زن و هم مرد می توانند به رای دادگاه در مورد تقسیط مهریه اعتراض کنند. اگر مرد به رای دادگاه نسبت به میزان اقساط مهریه اعتراض داشته باشد، باید عدم تمکن مالی خود برای پرداخت مبلغ تعیین شده را با استفاده از مدارک و شواهد به دادگاه تجدید نظر ثابت کند. اگر زن نسبت به حکم دادگاه و میزان اقساط یا با اصل تقسیط مهریه اعتراض داشته باشد، باید با استفاده از لیست اموال مرد و توانایی او در پرداخت مهریه، به دادگاه تجدید نظر اعتراض کند. مهلت اعتراض به رای دادگاه، 20 روز از تاریخ ابلاغ رای است.

 نکات کلیدی درباره تقسیط مهریه که باید بدانید

• همانطور که پیش تر اشاره شد تشخیص میزان اقساط و پیش قسط با قاضی است.
• در حال حاضر، به موجب بخشنامه شماره 9000/1400/675 مورخ 1400/01/19 رئیس قوه قضائیه، صدور حکم جلب برای بدهکاران مالی از جمله بدهکاران مهریه، به جز در موارد استثنایی، ممنوع شده است.
• اگر مرد اموالی مانند حساب بانکی، ملک، سهام و غیره داشته باشد، زن می تواند با معرفی این اموال به دادگاه، مهریه خود را از محل آن ها وصول کند. اما در صورتی که مرد اموالی نداشته باشد یا اموال او برای پرداخت مهریه کافی نباشد، امکان الزام او به پرداخت فوری مهریه وجود ندارد.
• در پرونده هایی با بار مالی بالا، گاهی فرد دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی کلان را به دادگاه ارائه می دهد. در این هنگام قاضی درخواست عدم توانایی مالی خواهان را نمی پذیرند. با این تفکر که طرح دعوایی با بار مالی بالا، دلیل بر تمکن و توانایی مالی وی در پرداخت هزینه دادرسی می باشد.

 مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه چیست؟

در صورت عدم پرداخت اقساط مهریه، زن می تواند از طریق دادگاه برای توقیف اموال مرد اقدام کند. البته در حال حاضر، با توجه به بخشنامه قوه قضاییه، حکم جلب برای بدهکاران مهریه به راحتی صادر نمی شود. با این حال، زن می تواند اموال مرد را توقیف کند و یا درخواست ممنوع الخروجی او را بدهد. همچنین، عدم پرداخت اقساط مهریه می تواند به عنوان یکی از مصادیق عسر و حرج زن در دادگاه مطرح شود و در صورت اثبات، زن می تواند از این طریق درخواست طلاق کند.برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله «آیا مهریه زندان دارد؟» را مطالعه کنید.

 تقسیط مهریه در صورت درخواست طلاق از طرف مرد: بررسی دو حالت مختلف

هنگام درخواست طلاق از طرف مرد، دادگاه مطابق قوانین حمایت از خانواده، نسبت به حقوق قانونی زن مانند مهریه، نفقه و … تعیین تکلیف می کند که دو فرض برای آن وجود دارد:

1. درخواست طلاق مرد بعد از درخواست مهریه زن: در این حالت، دادگاه رسیدگی به پرونده طلاق، به پرونده مهریه که ممکن است در شعبه دیگری باشد نیز رسیدگی خواهد کرد. حال برای تقاضای تقسیط مهریه، مرد باید ابتدا دادخواست اعسار از پرداخت مهریه یا همان قسط بندی مهریه را در شعبه مربوطه مطرح نماید.
2. درخواست طلاق مرد قبل از درخواست مهریه زن: در این حالت، بعد از صدور حکم طلاق توسط دادگاه، مرد می تواند در همان دادگاه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه نماید. دادگاه نیز جلسه دیگری را برای رسیدگی به این موضوع تعیین می نماید که در این جلسه ضمن استماع شهادت شهود مرد و همچنین اظهارات زن در این خصوص تصمیم گیری کرده و در نهایت رای نهایی را صادر خواهد کرد.

در خصوص دادخواست طلاق و سپس دادخواست اعسار از پرداخت مهریه توسط مرد، اجرای حکم طلاق و ثبت آن به بعد از تصمیم گیری نهایی در رابطه با مهریه موکول می شود.

 توافق بر سر تقسیط مهریه در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، زوجین می توانند در مورد تمام مسائل مربوط به زندگی مشترک، از جمله مهریه، با یکدیگر توافق کنند. این توافق می تواند شامل بخشش کامل مهریه، بخشش قسمتی از مهریه، دریافت کامل مهریه و یا تقسیط مهریه باشد. در واقع، در طلاق توافقی، محدودیتی برای توافق در مورد نحوه پرداخت مهریه وجود ندارد و دادگاه نیز به توافق زوجین احترام می گذارد.

 شرایط تقسیط مهریه برای مرد بیکار یا فاقد درآمد

اگر مرد بیکار باشد و هیچ گونه منبع درآمدی نداشته باشد، اثبات اعسار او برای دادگاه راحت تر خواهد بود. در این شرایط، دادگاه با احتمال بیشتری با تقسیط مهریه موافقت خواهد کرد. حتی اگر مرد ملزم به پرداخت پیش قسط شود مبلغ آن بسیار ناچیز خواهد بود و اقساط نیز متناسب با وضعیت مالی او تعیین خواهد شد. با این حال، مرد موظف است که به محض پیدا کردن شغل یا منبع درآمد، مراتب را به دادگاه اطلاع دهد تا در صورت لزوم، در میزان اقساط تجدید نظر شود.

 تعدیل اقساط مهریه؛ چگونه می توان مبلغ اقساط را تغییر داد؟

در صورتی که شرایط مالی مرد پس از صدور حکم تقسیط مهریه تغییر کند (مثلاً شغل جدیدی پیدا کند یا درآمد او افزایش یابد)، زن می تواند با ارائه مدارک و مستندات به دادگاه، درخواست تعدیل اقساط مهریه و افزایش مبلغ اقساط را بدهد. همچنین، اگر شرایط مالی مرد بدتر شود (مثلاً شغل خود را از دست بدهد یا ورشکست شود)، او نیز می تواند با ارائه مدارک و مستندات به دادگاه، درخواست تعدیل اقساط مهریه و کاهش مبلغ اقساط را بدهد. دادگاه با بررسی شرایط جدید، در مورد تعدیل اقساط مهریه تصمیم گیری خواهد کرد. اگر هم به رای تعدیل اعتراض دارید ما در مقاله «اعتراض به رای تعدیل مهریه» این موضوع را به صورت کامل شرح داده ایم.

 نقش وکیل در پرونده های تقسیط مهریه

استفاده از مشورت های وکیل مهریه متخصص در امور خانواده می تواند در روند پرونده های مهریه، از جمله تقسیط آن، بسیار موثر باشد. وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند از حقوق شما در دادگاه دفاع کند و به شما در جمع آوری مدارک و ارائه دادخواست مناسب کمک کند. همچنین، وکیل می تواند در مذاکره با طرف مقابل برای رسیدن به توافق در مورد نحوه پرداخت مهریه، نقش بسزایی داشته باشد. در پاسخ به سوال چند سکه مهریه کنیم باید درنظر داشت که هرچه میزان سکه تعیین شده کمتر باشد، احتمال موافقت دادگاه با تقسیط مهریه بیشتر خواهد بود. البته، باید به این نکته هم توجه داشت که بر اساس قانون جدید سکه مهریه، مهریه تا چند سکه قابل اجرا است و بیشتر از 110 سکه در حال حاضر ضمانت اجرا ندارد.

 جمع بندی و نکات پایانی درباره تقسیط مهریه

تقسیط مهریه راهکاری قانونی برای مردانی است که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارند. برای استفاده از این امکان، مرد باید ناتوانی مالی خود را با ارائه مدارک و مستندات به دادگاه اثبات کند. دادگاه نیز با بررسی شرایط مالی مرد، در مورد تقسیط مهریه و نحوه پرداخت آن تصمیم گیری خواهد کرد. در این مسیر، آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به مهریه و استفاده از مشاوره حقوقی می تواند بسیار راهگشا باشد.

 سوالات متداول درباره تقسیط مهریه

آیا در صورت فوت همسر، مهریه زن از بین می رود؟

 خیر، مهریه زن با فوت همسر از بین نمی رود و جزو دیون متوفی محسوب می شود. زن می تواند مهریه خود را از ماترک (اموال باقی مانده) همسر فوت شده اش مطالبه کند. در واقع، قبل از تقسیم ارث بین وراث، ابتدا باید مهریه زن و سایر دیون متوفی از اموال او پرداخت شود. برای اطلاعات بیشتر مقاله «گرفتن مهریه پس از فوت همسر» را مطالعه کنید.

آیا می توان مهریه را به صورت اقساطی به حساب شخص دیگری واریز کرد؟

 بله، پرداخت اقساط مهریه می تواند به حساب شخص دیگری (مثلاً یکی از اقوام زن) با رضایت زن انجام شود. اما برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی در آینده، بهتر است این موضوع به صورت کتبی و با امضای زن و مرد و ترجیحاً در قالب یک صلح نامه، ثبت و تایید شود.

اگر مرد بعد از صدور حکم تقسیط مهریه، صاحب شغل یا درآمد شود، چه اتفاقی می افتد؟

 در صورتی که مرد پس از صدور حکم تقسیط مهریه، صاحب شغل یا درآمد شود، زن می تواند با ارائه مدارک و مستندات به دادگاه، درخواست تعدیل اقساط مهریه و افزایش مبلغ اقساط را بدهد. دادگاه با بررسی شرایط جدید، در مورد افزایش مبلغ اقساط یا لغو تقسیط و پرداخت یکجای باقی مانده مهریه تصمیم گیری خواهد کرد.

آیا زن می تواند همزمان با درخواست تقسیط مهریه، درخواست توقیف اموال مرد را نیز بدهد؟

 بله، زن می تواند همزمان با درخواست تقسیط ، درخواست توقیف اموال مرد بابت مهریه را نیز به دادگاه ارائه دهد. این کار برای تضمین پرداخت اقساط مهریه توسط مرد انجام می شود. در واقع، زن می تواند اموالی از مرد را به دادگاه معرفی کند تا در صورت عدم پرداخت اقساط، از محل فروش آن اموال، مهریه او وصول شود.

آیا برای تقسیط مهریه نیاز به وکیل است؟

 خیر، برای درخواست تقسیط مهریه، داشتن وکیل الزامی نیست. با این حال، با توجه به پیچیدگی های قوانین مربوط به مهریه و نحوه رسیدگی به پرونده های مربوطه در دادگاه ها، داشتن وکیل متخصص می تواند به شما در احقاق حقوقتان کمک کند. وکیل می تواند با تنظیم دادخواست مناسب، ارائه مدارک لازم و دفاع از حقوق شما در دادگاه، روند پرونده را به نفع شما پیش ببرد.