مطالبه مهریه از ارث

همانطور که می دانید بعد از جاری شدن عقد نکاح، مهم ترین حق مالی که برای خانم ایجاد می شود، مهریه است. مهریه از همان ابتدا به تملک خانم درآمده و او می تواند آن را مطالبه کند. یکی از شرایطی که در آن امکان مطالبه مهریه وجود دارد، فوت همسر است. در این حالت، زن می تواند مهریه خود را از اموالی که از همسرش به ارث می رسد، دریافت کند. در ادامه به بررسی کامل این موضوع می پردازیم.

شرایط تعلق مهریه بعد از فوت همسر

طبق قانون، بعد از جاری شدن عقد بین زن و شوهر، حتی در ازدواج موقت، زن مالک مهریه خواهد بود. در واقع پرداخت مهریه دینی است که بر گردن مرد قرار دارد و مانند سایر بدهی ها به حساب می آید. بعد از فوت شوهر، مهریه زن جزو دیون ممتازه محسوب شده و باید پیش از تقسیم ارث، از ماترک متوفی پرداخت شود. مهریه می تواند به دو صورت عندالمطالبه و عندالاستطاعه تعیین شود. در مهریه عندالمطالبه، زن هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را مطالبه کند، حتی بعد از فوت همسر. اما در مهریه عندالاستطاعه، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که مرد توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد. در صورت فوت همسر، اگر مهریه عندالاستطاعه باشد و اموالی از او به جا مانده باشد، زن می تواند مهریه خود را از محل اموال مطالبه کند. تکلیف مهریه بعد از فوت همسر مشخص است و زن می تواند با ارائه مدارک لازم، آن را از ماترک همسر متوفی خود دریافت کند.

مدارک لازم جهت مطالبه مهریه بعد از فوت همسر

هنگام مراجعه به دادگاه جهت درخواست مهریه، ابتدا باید مدارکی مبنی بر زوجیت خود با متوفی ارائه کنید. برای اثبات زوجیت مدارک لازم به شرح زیر می باشند:

• شناسنامه و کارت ملی
• سند ازدواج یا صیغه نامه (در صورت وجود)

پس از اثبات زوجیت خود با متوفی، باید مدارکی داشته باشید تا مقدار دقیق مهریه در آن مشخص شده باشد. سند ازدواج برای اثبات آن کافی است. با ارائه این مدارک و دادخواست مطالبه مهریه از ماترک متوفی، می توانید برای دریافت مهریه خود از اموال به جا مانده از همسر فوت شده تان اقدام کنید.

مراحل قانونی مطالبه مهریه از ارث

برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه پس از فوت همسر، زن ابتدا باید با در دست داشتن مدارک لازم به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه از ماترک متوفی را ثبت کند. سپس دادگاه با بررسی مدارک و شواهد، حکم به پرداخت مهریه از محل اموال به جا مانده از متوفی صادر خواهد کرد. در این مرحله، می توان برای گرفتن مهریه اموال شخص را توقیف نمود و پس از کسر تمام دیون از ماترکه، مهریه به زن تعلق خواهد گرفت. مشاوره با یک وکیل مهریه می تواند در تسریع و تسهیل این فرآیند بسیار موثر باشد و از تضییع حقوق زن جلوگیری کند. وکیل با تجربه می تواند راهنمایی های لازم را در خصوص نحوه تنظیم دادخواست، ارائه مدارک و پیگیری پرونده در دادگاه ارائه دهد.

مهلت قانونی برای مطالبه مهریه از ارث

قانون مدنی، مهلت خاصی برای مطالبه مهریه از ارث تعیین نکرده است. با این حال، توصیه می شود که زن در اسرع وقت پس از فوت همسر، نسبت به اجرا گذاشتن مهریه و مطالبه آن اقدام کند. زیرا تاخیر در این امر ممکن است باعث بروز مشکلاتی در تقسیم ارث و یا از بین رفتن اموال متوفی شود. اگر گرفتن مهریه بعد از تقسیم ترکه انجام شود، دریافت آن با دشواری هایی روبرو خواهد بود و ممکن است زن نتواند به تمام حق خود برسد. چرا که ممکن است ورثه سهم الارث خود را خرج کرده باشند و دیگر مالی برای پرداخت مهریه باقی نمانده باشد.

نحوه تقسیم ارث بعد از پرداخت مهریه

پس از فوت شخص، ابتدا باید تمام دیون او از جمله مهریه همسرش، از اموال باقی مانده (ماترک) پرداخت شود. مهریه زن جزو دیون ممتازه است و بر سایر بدهی ها اولویت دارد. سپس نوبت به تقسیم ارث می رسد. در اینجا این سوال مطرح می شود که چه کسانی ارث می برند؟ سه طبقه از خویشاوندان هستند که می توانند وارث باشند:

طبقه اول:

شامل پدر و مادر شخص فوت شده، همسر، فرزندان (دختر و پسر) و نوه ها.

طبقه دوم:

شامل اجداد، خواهر و برادر شخص فوت شده و همچنین فرزندان آن ها.

طبقه سوم:

شامل عمو، عمه، دایی و خاله شخص فوت شده و همچنین فرزندان آن ها.

در ابتدا ارثیه به طبقه اول تعلق می گیرد. اگر شخص فوت شده از طبقه اول وارثی نداشته باشد، افراد طبقه دوم مشمول دریافت ارثیه می شوند و اگر از طبقه دوم نیز کسی نباشد، ارثیه به طبقه سوم تعلق خواهد گرفت. اگر مرد بدون فرزندی فوت کند، خانم بعد از دریافت مهریه از ارث، از باقی مانده مایملک باز هم به اندازه یک چهارم از ما ترکه متوفی ارث می برد. اما اگر مرد دارای فرزند باشد، خانم بعد از مطالبه مهریه از ارث به اندازه یک هشتم از ماترکه متوفی ارث خواهد برد.

آیا طلبکاران دیگر می توانند مانع دریافت مهریه از ارث شوند؟

مهریه جزو دیون ممتاز محسوب می شود و در صورت وجود طلبکاران دیگر، ابتدا باید مهریه زن از اموال متوفی پرداخت شود و سپس نوبت به سایر طلبکاران می رسد. بنابراین، طلبکاران دیگر نمی توانند مانع دریافت مهریه زن از ارث شوند. در واقع، مهریه زن بر تمام دیون دیگر متوفی، حتی دیون مربوط به دولت، اولویت دارد.

آیا خانم می تواند بعد از فوت همسر حقوق وی را دریافت کند؟

بر اساس قوانین تأمین اجتماعی، حقوق پرداختی به خانواده متوفی جهت حمایت از آن ها قطع نمی شود. این حقوق به ورثه متوفی پرداخت خواهد شد. همسر متوفی نیز تا زمانی که مجرد باشد مستحق دریافت این حقوق خواهد بود. اما در صورت ازدواج مجدد خانم، دیگر قادر به دریافت این حقوق نخواهد بود. لازم به ذکر است که در ازدواج موقت، خانم به هیچ عنوان مستحق دریافت مستمری نیست.

تفاوت مطالبه مهریه در ازدواج دائم و موقت پس از فوت همسر

در ازدواج دائم، زن پس از فوت همسر می تواند مهریه خود را از اموال به جا مانده از او مطالبه کند. اما در ازدواج موقت، زن تنها در صورتی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که در زمان حیات همسر، آن را مطالبه کرده باشد و یا در عقدنامه شرط شده باشد. در ازدواج موقت، زن پس از فوت همسر حقی نسبت به ارث او ندارد و نمی تواند پس از فوت همسر موقت خود، مهریه را از محل ارث او دریافت کند.

کلام آخر

مهریه از مهم ترین حقوق مالی زن و دینی بر گردن مرد است و زن در هر زمان می تواند آن را مطالبه کند. حتی در صورت فوت مرد نیز زن می تواند تقاضای دریافت مهریه از ارث را داشته باشد و این حق قانونی اوست که قبل از تقسیم ارث، مهریه اش از اموال باقی مانده از همسر متوفی پرداخت شود.

سوالات متداول درباره گرفتن مهریه از ارث

آیا بعد از فوت همسر، مهریه به زن تعلق می گیرد؟

بله، بر اساس قانون مدنی، بعد از فوت همسر، مهریه زن همچنان به قوت خود باقی است و زن می تواند آن را از اموال به جا مانده از همسر (ماترک) مطالبه کند. مهریه جزو دیون ممتازه محسوب می شود و باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود.

آیا برای گرفتن مهریه از ارث، نیاز به انحصار وراثت است؟

 خیر، برای مطالبه مهریه از ارث، نیازی به انجام انحصار وراثت نیست. زن می تواند مستقیماً با ارائه مدارک لازم (شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج)، دادخواست مطالبه مهریه از ماترک متوفی را به دادگاه ارائه دهد.

اگر متوفی هیچ مالی نداشته باشد، آیا باز هم می توان مهریه را مطالبه کرد؟

 خیر، اگر متوفی هیچ مالی به عنوان ارث باقی نگذاشته باشد، امکان مطالبه مهریه از ورثه وجود ندارد، مگر اینکه در زمان عقد، شخص دیگری (مثلاً پدر همسر) پرداخت مهریه را ضمانت کرده باشد. در غیر این صورت، با توجه به اینکه مهریه دینی بر عهده زوج بوده و با فوت او، تعهد ساقط می شود (در صورتی که مالی برای پرداخت نباشد)، امکان مطالبه آن از سایرین وجود ندارد.

آیا مهریه به نرخ روز محاسبه می شود؟

 بله، در صورت فوت همسر، مهریه زن به نرخ روز و بر اساس شاخص اعلامی از سوی بانک مرکزی محاسبه و پرداخت خواهد شد. این امر به منظور حفظ ارزش مهریه در برابر تورم و کاهش ارزش پول انجام می شود.

آیا در ازدواج موقت هم می توان مهریه را از ارث مطالبه کرد؟

 خیر، در ازدواج موقت، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند. بنابراین، زن نمی تواند پس از فوت همسر، مهریه خود را از ارث او مطالبه کند. تنها در صورتی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که در زمان حیات همسر، آن را مطالبه کرده باشد و یا در عقدنامه شرط شده باشد.