مدت زمان مطالعه ۶دقیقه . اسناد مالکیت معارض به این معنی است که دو سند برای یک ملک به نام دو نفر صادر شده است ، به این ترتیب که ابتدا یک سند به نام شخص برای یک ملک و سپس برای همان ملک ، سند دیگری صادر می شودکه از شخص دیگری بوده.در این مورد ، سند دوم سند مالکیت معارض نامیده می شود و دارنده آن باید برای ابطال سند معارض مالکیت در دادگاه شکایت کند.
اما حقوق دارنده سند اولیه چیست و چه تکلیفی دارد؟ حکم بطلان دادگاه در انتها به کدام سند میرسد ؟ و… که در این مقاله به توضیح آن خواهیم پرداخت. از نظر اصل مالکیت اگر دو سند مالکیت مورد بحث ، چه به طور کلی و چه جزئی ، یا از نظر حدود اموال یا حقوق ارتفاع با یکدیگر در تضاد باشند و این تعارض با هیئت نظارت موضوع ماده 6 قانون با نظر ثابت شود. ان سند مالکیتی  که ثبت آن دیرتر از دیگری است ، یعنی جدیدتر است ، سند مالکیت مخالف محسوب می شود. به عبارتی ، در صورت تعارض بین سند مالکیت ، مطابق فرض اساسی قانون مندرج در بند 1 ماده 3 لایحه خطاهای ثبتی و سندهای متعارض مالکیت مصوب 1333 ، سندی که زودتر ثبت شده بود تا رای نهایی دادگاه در صورت ابطال نشدن آن اصولاً معتبر تلقی می شود و سندی که پس از آن ثبت شده است سند موخر ثبت نامیده می شود و تا زمان صدور حکم نهایی از سوی دادگاه معتبر تلقی نمی شود. و اینجاست که ابطال سند مالکیت معارض صورت می گیرد.
     خطاهای ثبتی مطابق بند 4 ماده 25 قانون ثبت اشتباهاتی که قبل از ثبت املاک در عملیات اولیه رخ داده است و هنگام ثبت ملک در دفتر املاک در نظر گرفته نشده است و بعداً اداره ثبت تشخیص داده شود تا اجرا در هیئت مدیره و در در صورتی که پس از وقوع ،خطا آشکار شناخته شده است و این اشتباه برای کسی مزاحمتی ایجاد نکرده باشد ، هیئت مدیره دستور تصحیح خطا و رفع آن را صادر میکند. چنانچه که اصلاحیه حقوق کسی را مختل می کند می توانید به دادگاه بروید و دستور اصلاح اشتباه یا رفع آن را پس از تکلیف نهایی در دادگاه ثبت کنید. و اگر اشتباه برای ثبت نام سند مالکیت خود  است ، مرجع هیئت نظارت است.
ابیایم ببنیم سند مالکیت اصلا چطور سندی میباشد وچه انواعی داردبر اساس قانون رسیدگی به اسناد معارض ، وقتی در رابطه با یک ملک یا حدود آن یا حقوق ارتفاقی (مانند حق عبور از یک ملک) صادر شده باشد ، سند دوم سند معارض نامیده می شود و اولین سند معتبر است مگر اینکه دارنده سند متعارض با طرح شکایت در دادگاه حکم ابطال اولین سند را دریافت کند.
۱-تعارض دو سند در ملک اصلی:  این تضاد زمانی رخ می دهد که دو سند مالکیت برای دو یا همه اموال در دو تاریخ ، یکی زودتر از دیگری صادر شده باشد.تعارض دو سند در مورد یک ویژگی:  تعارض در داخل دارایی به معنای تعارض در مختصات ملک شخص است.
2-تعارض دو سند در حقوق مشروط یک ملک:  به عنوان مثال ، اگر در سند مالکیت ملک ، حقی از اموال مجاور به آن واگذار شده است ، مانند حق مجرا یا حق عبور و غیره ، اما مالک و دارنده سند ملک مجاور این حق را اعطا می کند در غیر این صورت ، تضاد حقوق رخ داده است. در زمانی که اداره ثبت محل وقوع ملک از وجود سند معارض اطلاع حاصل کند به دفاتر اسناد رسمی بخشنامه خواهد کرد . و همینطور همزمان گزارش وقوع تعارض دو سند را به هیأت نظارت ارسال خواهد کرد . چنانچه که هیأت نظارت و یا شورای عالی ثبت (در صورتی که به تصمیم هیأت نظارت اعتراض شود) وقوع تعارض را تأیید کنند سند معارض شناخته میشود .
لازم به ذکر است که تصمیم هیات نظارت در رابطه با تشخیص تعارض اسناد قابل اعتراض در شورای عالی ثبت میباشد . به شکلی که رأی هیأت نظارت به اداره ثبت محل وقوع ملک ارسال میشود و اداره ثبت رونوشت رأی را تا ۲۰ روز در تابلو اعلانات ثبت نصب خواهد کرد چنانچه طی این مدت اعتراضی نشود رأی هیأت نظارت قطعی میباشد و در صورتی که اعتراض صورت بگیرد ، گزارش اعتراض توسط اداره ثبت به شورای عالی ثبت ارسال خواهد شد . بر اساس قانون دارنده سند مالكيت مقدم بر سایر پیش از تعيين تكليف نهایى در دادگاه قادر است معامله انجام دهد اما دفاتر اسناد رسمى موظف میباشند در متن سند قيد كنند نسبت به مورد موضوع معامله سند مالكيت معارض صادر شده است و تا زمانی كه تكليف نهایى بر اساس اين قانون مشخص نشده است به خريدار، سند مالكيت تازه ای داده نمیشود و این حكم نسبت به انتقالات بعدى هم وجود خواهد داشت .

تکلیف دارنده سند

بر اساس قانون دارنده سند مالکیت معارض تا زمانی كه تكليف نهایی سند مورد نظر در دادگاه مشخص نشده است حق هيچ‏ گونه معامله نسبت به آن را نخواهد داشت ولى قادر است حقوق متصوره خود را به دیگران انتقال بدهد . چنانچه دارنده سند معارض نسبت به آن معامله انجام دهد و دادگاه سند معارض را باطل اعلام بکند و یا طی دو ماه دارنده سند معارض به دادگاه مراجعه نکند و سند مالکیت توسط اداره ثبت باطل بشود دارنده این سند به پرداخت جریمه نقدی برابر با ارزش ملک محکوم خواهد شد . چنانچه دارنده سند معارض اقدامی انجام ندهد ، سند او به طور حتمی باطل خواهد شد ؛ از همین رو ضروری میباشد دارنده سند معارض در زمان دریافت اخطاریه از اداره ثبت بنا بر تشخیص معارض بودن سند او به وسیله هیأت نظارت و یا شورای عالی ثبت طی مدت زمان ۲ ماه از تاریخ ابلاغ اخطاریه به دادگاه محل وقوع ملک به منظور اقامه دعوا مراجعه کند . چنانچه که طی این مدت دارنده سند معارض اقدامی انجام ندهد و دارنده سند مقدم بر ان ، گواهی عدم طرح دعوا در این رابطه را از دادگستری محل وقوع ملک اخذ کند سند او توسط اداره ثبت باطل خواهد شد .
در صورتی که طی مهلت مقرر دارنده سند معارض به دادگاه صالح مراجعه کند اداره ثبت قادر به ابطال سند مالکیت نمیباشد و تا تعیین تکلیف نهایی در دادگاه اداره ثبت در برابر آن اقدامی نمیکند . لازم به ذکر است قاضی دادگاه در صورت تشخیص تعارض قادر است با استناد به ادله و مستندات هر یک از اسناد مالکیت مقدم و یا معارض را باطل اعلام بکند ؛ در واقع لزوماً مرجع قضایی سند معارض را باطل اعلام نخواهد کرد و حتی امکان دارد سند معارض را تأیید کرده و سند مالکیت مقدم را باطل اعلام کنند .