قتل در تصادفات رانندگی، یکی از مسائل پیچیده و نگران‌کننده در دنیای امروز است. با افزایش استفاده از وسایل نقلیه، حوادث جانی ناشی از این تصادفات نیز به طور چشمگیری افزایش‌یافته است. اغلب مردم تصور می‌کنند که مجازات قتل در تصادف رانندگی برای راننده، همان قصاص است. درحالی‌که در قانون، قتل در تصادفات رانندگی، قتل غیرعمد محسوب می‌شود و مجازات آن، دیه تصادف و حبس است، نه قصاص.
قتل ناشی از تصادفات رانندگی، در زمره قتل‌های غیرعمد قرار می‌گیرد و قانون، برای آن قصاص در نظر نگرفته است. بلکه، مجازات آن، پرداخت دیه به بستگان مقتول و محکومیت به حبس است. این نوع قتل، زمانی غیرعمد محسوب می‌شود که به دلایل سه‌گانه زیر رخ داده باشد:
- بی‌احتیاطی راننده: مانند رانندگی با سرعت غیرمجاز یا عدم رعایت سرعت مجاز.
- عدم رعایت مقررات رانندگی: مانند نقض قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی.
- نداشتن مهارت کافی در رانندگی: مانند رانندگی بدون داشتن گواهینامه یا مهارت ناکافی.
حتی اگر تصادف به دلیل سرعت زیاد یا سبقت غیرمجاز باشد، باز هم راننده مرتکب قتل عمد نشده است؛ زیرا قصد کشتن فرد دیگر را نداشته و صرفاً به دلیل نقض مقررات رانندگی، منجر به مرگ وی شده است. این موضوع در مورد رانندگی بدون گواهینامه نیز صادق است و قانون، آن را قتل عمد نمی‌داند.
مجازات قتل در تصادفات رانندگی
همان‌طور که قبلاً بیان شد، قتل در تصادفات رانندگی از نوع قتل غیرعمد محسوب می‌شود و مجازات قصاص برای آن در نظر گرفته نشده است. در عوض، مجازات قتل در تصادفات رانندگی، طبق قانون مجازات اسلامی، شامل موارد زیر است:
- حبس:
– مجازات حبس برای قتل در تصادفات رانندگی، از شش ماه تا سه سال است.
– امکان تخفیف در مجازات حبس وجود دارد، درصورتی‌که جهات تخفیف مانند رضایت اولیای دم، عدم سابقه محکومیت، اعمال خاص مرتکب پس از وقوع جرم و سایر موارد قانونی مشاهده شود.
- پرداخت دیه:
– در صورت مطالبه اولیای دم، مرتکب باید دیه را پرداخت کند.
– بخشش دیه توسط اولیای دم، موجب انتفای کلی مجازات نمی‌شود و صرفاً باعث تخفیف مجازات خواهد شد.
همچنین، لازم به ذکر است که درصورتی‌که مالک فعلی خودرو، آن را به شخص دیگری منتقل کند؛ اما انتقال‌گیرنده بدون تعویض پلاک اقدام به رانندگی کند و مرتکب قتل در تصادف رانندگی شود، مالک سابق خودرو و دارنده پلاک نیز به لحاظ قانونی مسئول خواهند بود؛ مگر اینکه انتقال خودرو و عدم تصرف آن را اثبات کنند؛ بنابراین، توصیه می‌شود پس از انتقال خودرو، حتماً استعلام پلاک فعال آن با کد ملی انجام گیرد.
در چنین مواردی، حضور یک وکیل متخصص در دعاوی کیفری برای دفاع از حقوق متهم بسیار ضروری است تا بتواند در مسیر تعیین مجازات و جبران خسارت، بهترین راهکارها را ارائه دهد.
در صورت نیاز به وکیل قتل در پرونده‌های ناشی از تصادفات رانندگی، برای مشاوره با شماره ۰۹۱۲۱۵۷۴۲۹۷ تماس بگیرید.
قانون مجازات تصادف منجر به فوت
بر اساس قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۰۴ آن، مجازات تصادف منجر به فوت به شرح زیر است:
اگر راننده با سرعت مجاز و مهارت کافی قوانین را رعایت کرده باشد، اما قادر به کنترل وسیله نقلیه نبوده و قصد قبلی نداشته باشد و همچنین تصادف در مکان‌هایی مانند اتوبان و بزرگراه اتفاق بیفتد که حضور شخص ثالث در آن مجاز نیست، در این شرایط ضمان (مسئولیت) راننده منتفی است. اما در غیر این صورت، راننده ضامن خواهد بود.
همچنین، بر اساس ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، اگر بی‌مبالاتی یا بی‌احتیاطی راننده موجب قتل غیرعمد شود، مجازات وی شش تا سه سال حبس خواهد بود. از طرف دیگر، در صورت نداشتن گواهینامه معتبر، داشتن سرعت غیرمجاز یا حالت مستی راننده، مجازات منجر به فوت تشدید خواهد شد.
دیه تصادف منجر به مرگ
بر اساس قانون مجازات اسلامی و ماده ۵۰۴ آن، مجازات تصادف منجر به فوت به شرح زیر است:
- در شرایطی که راننده با سرعت مجاز و مهارت کافی قوانین را رعایت کرده باشد، اما قادر به کنترل وسیله نقلیه نبوده و قصد قبلی نداشته باشد و همچنین تصادف در مکان‌هایی مانند اتوبان و بزرگراه اتفاق بیفتد که حضور شخص ثالث در آن مجاز نیست، در این شرایط ضمان (مسئولیت) راننده منتفی است. اما در غیر این صورت، راننده ضامن خواهد بود.
- در خصوص دیه تصادف منجر به مرگ:
– درصورتی‌که راننده ضامن باشد، باید دیه را به اولیای دم پرداخت کند.
– میزان دیه بر اساس قوانین مربوطه محاسبه و تعیین می‌شود.
– اولیای دم می‌توانند دیه را مطالبه کنند.
– بخشش دیه توسط اولیای دم، موجب انتفای کلی مجازات نمی‌شود و صرفاً باعث تخفیف مجازات خواهد شد.
همچنین، بر اساس ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، اگر بی‌مبالاتی یا بی‌احتیاطی راننده موجب قتل غیرعمد شود، مجازات وی شش تا سه سال حبس خواهد بود. از طرف دیگر، در صورت نداشتن گواهینامه معتبر، داشتن سرعت غیرمجاز یا حالت مستی راننده، مجازات منجر به فوت تشدید خواهد شد.
قابل‌گذشت بودن جرم قتل غیرعمد در تصادف منجر به مرگ
در مورد جرم قتل غیرعمد ناشی از تصادف، این سؤال مطرح است که آیا این جرم قابل گذشت است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که اصل بر غیرقابل‌گذشت بودن جرائم است. اما اگر شرایطی مندرج در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی محقق شود، امکان قابل گذشت بودن جرم فراهم خواهد شد.
در مورد جرم قتل غیرعمد ناشی از تصادف رانندگی، وکیل جرائم معتقد است که این جرم با پرداخت دیه توسط راننده، می‌تواند قابل گذشت باشد. البته تنها نکته مهم این است که تقصیر راننده در تصادف رانندگی غیرقابل‌گذشت است و صرفاً با رضایت اولیای دم می‌توان در حبس یا سایر مجازات‌ها تخفیف در نظر گرفت؛ بنابراین، در صورت تحقق شرایط قانونی، جرم قتل غیرعمد ناشی از تصادف رانندگی می‌تواند با پرداخت دیه، قابل‌گذشت باشد، اما تقصیر راننده در وقوع تصادف غیرقابل‌گذشت خواهد بود.
امکان خرید حبس در مجازات تصادف منجر به فوت
همان‌طور که قبلاً اشاره شد، مجازات تصادف منجر به فوت درصورتی‌که عمدی نباشد، پرداخت دیه و حبس از ۶ ماه تا ۳ سال است. در خصوص امکان خرید حبس در این جرم، باید گفت که بر اساس قوانین جاری، امکان تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی یا سایر اشکال مجازات وجود دارد. اما این امر تنها با تشخیص و نظر مراجع قضایی صالح امکان‌پذیر است و به‌صورت خودسرانه و با پرداخت وجوه امکان‌پذیر نیست.
در واقع، قانون‌گذار امکان تبدیل مجازات حبس را پیش‌بینی کرده است، اما این امر منوط به رأی و تشخیص مراجع قضایی مربوطه است و فرد محکوم نمی‌تواند به طور دلخواه اقدام به خرید حبس خود کند؛ بنابراین، امکان خرید حبس در مجازات تصادف منجر به فوت وجود ندارد و این امر باید طبق تشریفات قانونی و با تشخیص مراجع قضایی صورت گیرد.
