جرم قتل عمد و ارکان آن

قتل عمدی عبارت است از سلب حیات از شخصی به وسیله شخصی دیگر بدون مجوز هیچ قانونی

هر جرمی دارای ۳ عنصراست عنصر قانونی وعنصر مادی و عنصر معنوی می‌­باشد، لذا جهت تحقق جرم قتل عمد وجود این ۳ عنصر لازم است. در صورت عدم احراز عنصرهای سه­ گانه مذکور صدور حکم بر قتل عمد وجاهت قانونی ندارد.

جرم قتل عمد چیست؟

انواع قتل با توجه به چگونگی ارتکاب به قتل و همچنین نیت ارتکاب‌کننده به ۲ نوع قتل عمد و قتل غیر عمد دسته‌بندی می‌شود. بر اساس ماده ۲۸۹ قانون مجازات اسلامی قتل به ۳ نوع قتل عمد، غیر عمد و خطای محض تقسیم شده است. در بین این ۳ قتل عمد سنگین‌ترین مجازات را در پی دارد که جرم قتل عمد به معنای سلب حیات و گرفتن جان شخص دیگری به طور عمدی و ارادی و با سوءقصد است که بدون مجوز قانونی انجام گرفته است.

ارکان تشکیل دهنده جرم قتل

هر جرمی ۳ رکن دارد که شامل رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی است. بنابراین برای تحقق جرم قتل عمد لازم است این ۳ رکن وجود داشته باشند. در صورتی که این ارکان سه‌گانه وجود نداشته باشند، حکم صادر شده بر قتل عمدی، وجاهت قانونی ندارد. در برخی از پرونده‌ها ممکن است دفاعیات لازم ارائه نشوند و در نتیجه جرم قتل عمد صادر شود.

رکن قانونی جرم قتل عمد

این رکن در ماده ۲۸۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ آماده است و به معنی جنایت بر نفس، عضو و منفعت است که شامل سه مورد عمدی، شبه‌عمدی و خطای محض است. این عنصر به معنای مجازاتی است که در قانون مصوب برای یک جرم در نظر گرفته شده است.

مواردی که جنایت در آن‌ها عمدی است شامل موارد زیر است:

• در مواردی که مرتکب با انجام دادن کاری قصد جنایت بر یک شخص یا اشخاصی مشخص یا غیر مشخص را داشته باشد و عملا نیز این جنایت انجام شود‌. چه کار ارتکابی موجب به وقوع پیوستن آن جنایت بشود چه نشود.
• هر وقت مرتکب به صورت عمد اقدامی انجام دهد که موجب جنایت شود. خواه کار ارتکابی به صورت نوعی سبب وقوع آن جنایت بشود خواه نشود.
• هر وقت مرتکب نیت ارتکاب به جنایت نداشته باشد و کاری را نیز که نسبت به افراد متعارف انجام داده موجب وقوع جنایت نشود، اما در خصوص مجنی علیه به دلایلی مثل ضعف، بیماری، پیری یا هر وضعیت خاص مکانی یا زمانی دیگری موجب به وقوع پیوستن جنایت شود، به شرط آنکه مرتکب نسبت به وضعیت نامتعارف منحنی علیه آگاهی داشته باشد.
• هر وقت که مرتکب نیت انجام جنایت را داشته باشد، بدون آنکه جمع یا فرد مشخصی هدف او بوده باشند جنایت نیز عملا انجام شود. مانند بمب‌گذاری در مکان عمومی.
• هر وقت کسی کاری را انجام آن وظیفه او بوده یا قانون وظیفه خاصی را به عهده او گذاشته باشد، ترک کند و به علت آن جنایتی انجام شود که توانایی انجام آن را داشته است. مانند دایه یا مادری که وظیفه شیر دادن به طفل را برعهده دارند، آن را شیر ندهند یا پرستار و پزشکی که وظیفه خود را ترک می‌کنند.

این‌ها مواردی است که دانستن آن‌ها ضروری است و به شما کمک می‌کنند. شما می‌توانید برای آگاهی بیشتر درباره مواردی که جنایت عمد محسوب می‌شوند، از یک وکیل قتل راهنمایی بگیرید.

بیشتر بخوانید : جرم تهدید به قتل و مجازات آن

عنصر مادی جرم قتل عمد یا در حکم عمد:

عنصر مادی جرم قتل به معنای هر گونه فعل یا ترک فعلی که به موجب ماده 290 قانون مجازات اسلامی منجر به سلب حیات انسان دیگری گردد. موضوع جرم قتل حتما باید انسان باشد و یک انسان زنده‌ای که مورد حمایت قانون بوده و مهدورالدم نیز نباشد، بنابراین اگر شخصی فرد مهدور‌الدم را بکشد، قصاص نمی شود.

عنصر روانی جرم قتل

عنصر روانی به معنای قصد ارتکاب جرم است . یعنی فرد در فعل و ترک فعلی که انجام می‌شود قصد داشته باشد و قصد انجام فعل باید یک فعل مجرمانه باشد، لذا ممکن است فرد قصد انجام فعل را داشته باشد؛ ولی آن فعل، فعل مجرمانه و منجر به قتل نباشد؛ مانند کسی که قصد زدن تیری به پرنده را دارد، ولی اتفاقی به انسان اصابت می‌کند. در خصوص قتل عمد قانونگذار بر بعضی موارد سوء نیت را مفروض می داند . مانند آن جا که شخصی قصد کشتن شخصی را نداشته است اما کاری که انجام داده و منجر به قتل کسی شده است نوعا کشنده می باشد.

مجازات جرم قتل عمد

مجازات جرم قتل عمد در اصل قصاص است. اگر مردی عمدا به قتل رساندن مرد دیگری کند، اولیای دم مقتول می‌توانند از مقام قاضی درخواست قصاص قاتل را بکنند. در صورتی که مردی به قتل عمد زنی اقدام کند، اولیای دم مقتول برای درخواست قصاص قاتل لازم است نصف دیه را پرداخت کنند.

از دیگر مجازات‌های این جرم، دیه و حبس است. مجازات دیه در صورتی برای قاتل صادر می‌شود که اولیای دم مقتول به جای قصاص قاتل به گرفتن دیه با هم توافق کنند. مجازات حبس نیز زمانی اعمال می‌شود که کسی شاکی قاتل عمدی نباشد، اولیای دم مقتول به قاتل رضایت دهند و یا قاتل بنابر هر دلیلی مانند پرداخت دیه قصاص نشود در این صورت قاتل به ۳ الی ۱۰ سال حبس محکوم می‌شود.

در مورد مجازات حبس باید گفت که در صورتی که کار قاتل موجب ایجاد اختلال در جامعه شده باشد یا مجازات نکردن قاتل موجب جری شدن سایرین بشود، قاتل به مجازات حبس تعزیری محکوم می‌شود.

باید گفت که مباحث کیفری به ویژه مبحث قتل بسیار پیچیده هستند. تنظیم لوایح  و طرح دعوی اشتباه ممکن است به روند رسیدگی به پرونده آسیب بزند و دیگر تصحیح کردن آن به هیچ وجه ممکن نباشد. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از هر اقدامی با یک وکیل قتل در مورد امور مربوطه و اقدامات لازم مشورت کنید.

مجازات قتل عمد در قانون مجازات اسلامی

مطابق ماده ۳۸۱ قانون مجازات اسلامی، مجازات قتل عمد در صورت وجود شرایط قانونی و مطالبه ولی دم قصاص است . درصورتی‌که فردی مرتکب قتل عمد گردد اما هیچ شاکی ای نداشته باشد یا اولیای دم گذشت نمایندو تقاضای قصاص نکنند و یا به هر علت دیگری قصاص در واقع انجام نشود، مجازات جرم قتل، 3تا10 سال حبس خواهد بود. باید متذکرگردید که اولیای دم می‌توانند تقاضای قصاص نکنند و در عوض درخواست دیه کنند و یا از هر دو مجازات یعنی قصاص و دیه گذشت نموده و بخشش کنند.

حکم قاتل عمد زیر ۱۸ سال

به صورت کلی بر طبق مواد ۸۸ تا ۹۱ قانون مجازات اسلامی در خصوص حکم قتل عمد بین نوجوانان  نابالغ زیر ۱۸ سال و افراد بالغ زیر ۱۸ سال تفاوت‌هایی وجود دارد. نوجوانان غیر بالغ با توجه به سن آن‌ها به مجازات و اقدامات تربیتی و تامینی اطفال و نوجوانان محکوم می‌شوند.

از جمله مجازات و اقدامات تربیتی و تامینی می‌توان به تسلیم کردن به والدین یا هرکسی که دادگاه صلاح بداند، اخطار، تذکر و اخذ تعهد، نصیحت توسط قاضی، انجام خدمات عمومی رایگان، نگه‌داری در کانون اصلاح و تربیت، اقامت در منزل و پرداخت جریمه نقدی اشاره کرد.

اگر افراد بالغ زیر ۱۸ سال مرتکب قتل شوند، در صورتی که ماهیت جرم ارتکابی را ندانند یا در رشد عقل آن‌ها شک وجود داشته باشد، قاضی می‌تواند بسته به سن آن‌ها حکم به مجازات و اقدامات تربیتی و تامینی کند در غیر این صورت دادگاه می‌تواند برای نوجوان بالغ زیر ۱۸ سال حکم قصاص صادر کند.

مطالبه دیه در جرم قتل عمد یا قصاص؟

همانطور که پیشتر گفته شد ، مجازات اصلی قتل عمد قصاص نفس قاتل است؛ اما درصورتی‌که اولیای دم گذشت کنند، می‌توانند به جای درخواست قصاص تقاضای دیه نمایند در مجازات قتل عمد اگر قصاص به هر دلیلی امکان‌پذیر نبوده باشد حکم به دیه تبدیل می‌شود. مبلغ دیه در هر سال توسط رئیس قوه قضاییه مشخص می شود.

اگر برای پرونده خود به وکیل قتل نیاز دارید می‌توانید برای مشاوره با شماره ۰۹۱۲۱۵۷۴۲۹۷ تماس بگیرید.