تعریف ملک مشاع،ملک مشاع به چه معنا است؟
اکثر افرادی که توانایی مالی برای خرید ملک را به صورت انفرادی ندارند، سعی کرده تا با شراکت با دیگران به صورت قانونی صاحب ملک یا زمینی شوند. چنانچه ملکی در مالکیت دو یا چند نفر باشد به آن ملک مشاع گفته می شود.
فرض کنید در خانواده ای پدر فوت می کند، اموال او را فرزندان به ارث می برند. بنابراین تمام فرزندان در آن و اموال شریک هستند. زمانی که کسی در ملک مشاعی شریک باشد؛ به اندازه سهم خود می تواند از ملک استفاده نماید و حتی می تواند سهم خود رابفروشد.
بیشتر بخوانید : وکیل سرقفلی تضمینی
تصرف عدوانی در ملک مشاع چیست؟
اگر چند نفر یک خانه را به صورت مشترک خریداری کنند تمام شرکا در آن حق مالکیت دارند. زمانی که یکی از آنها بدون اجازه سایر شرکا در این خانه تصرف کند، در این شرایط اگر سایر شرکا به این اقدام او راضی نباشند، در دادگاه علیه او طرح دعوا میکنند.
تعداد از حقوقدانان معتقدند که به دلیل مالکیت شریک در مال مشاعی، نمیتوان علیه او به دلیل ارتکاب تصرف عدوانی شکایت طرح کرد. یعنی بقیه شرکاء فقط میتوانند خلع ید او را از دادگاه تقاضا کنند. به دلیل اینکه جرم تصور عدوانی غالبا نسبت به مال متعلق به دیگری شکل میگیرد. در حالی که شریک غاصب به مال مشترکی تسلط پیدا کرده است که خودش نیز یکی از مالکان آن محسوب میشود.
ممکن است شرکاء به صورت مشترک در مالی مالکیت داشته باشند. سپس یکی از آنها با اقدامات خود مانع تسلط یا تصرف سایر شرکا شود. در این حالت نیز اقدام او در دادگاه قابل پیگیری خواهد بود. شرکا میتوانند رفع تصرف او را از دادگاه بخواهند.
به عنوان مثال، ۴ نفر در یک ساختمان سکونت دارند. یکی از شرکا انباری که متعلق به همه است را در اختیار میگیرد. در این شرایط سایر شرکاء میتوانند علیه او در دادگاه اقدام کرده یعنی با ارائه دلایل و مدارک مناسب، از قاضی بخواهند که به این پرونده رسیدگی کند. چنانچه قاضی اظهارات آنها را بپذیرد، خوانده را به رفع تصرف ملزم می کند.
بیشتر بخوانید : ترهین ملک
جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع
ارتکاب این جرم توسط شخصی غیر از شرکا امکانپذیراست. فرض کنید ۵ نفر یک باغ را به صورت مشترک خریداری میکنند.بدین معنا که آنها در تمام اجزای این باغ شریک هستند. اگر فردی بدون رضایت مالکان این باغ، در آن درختی بکارد یا چاهی حفر کند یا پرچین بکشد، مرتکب تصرف عدوانی در ملک مشاعی شده است.
بیشتر بخوانید : وکیل سرقفلی تهران
در این شرایط هر کدام از شرکای ملک مشاع با ارائه سند مالکیت میتوانند علیه او شکایت کنند. یعنی برای طرح شکایت به حضور همه شرکاء نیازنیست.
هر کدام از شرکا با مراجعه به دادگاه و اثبات مالکیت خود و ارائه سند رسمی، میتواند علیه مرتکب شکایت کند. در صورتی که وقوع جرم برای دادگاه محرز شود، قاضی مرتکب را به مجازات حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه محکوم خواهد کرد.
چون که این جرم درجه ۷ است، باید مستقیم در دادگاه مورد رسیدگی قرار بگیرد. یعنی شاکی باید بدون مراجعه به دادسرا در دادگاه شکایت خود را مطرح کند.
ممکن است شرکا برای مال مشاع سند رسمی نداشته و بخواهند با ارائه سند عادی علیه متصرف شکایت کنند. در این شرایط اگر متهم دلیل قابل قبولی را ارائه ندهد و نتواند محق بودن خود را ثابت کند، دادگاه به مجازات او رأی می دهد.
چنانچه متهم برای دفاع سند عادی یا مبایعه نامه ارائه دهد، دادگاه به احتمال زیاد به برائت او حکم میدهد وطرفین باید برای اثبات مالکیت و محق بودن خود اقدام کنند.
بیشتر بخوانید : وکیل ملکی تهران
مجازات جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع
اگر شرکای یک مال مشترک، سند رسمی داشته باشند، میتوانند علیه متصرف به دلیل تصرف عدوانی ملک مشاعی شکایت کنند. در این شرایط در صورت احراز جرم قاضی مرتکب را به مجازات حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه محکوم می کند.
اگر مرتکب در این مال مشترک بنایی را احداث کرده یا دور آن دیوارکشی کرده یا درخت بکارد مالکان میتوانند درخواست قلع بنا یا درختان را ضمن شکایت در دادگاه مطرح کنند.
چنانچه خودشان بدون مجوز دادگاه این ساختمان یا درختان یا دیوار را خراب کنند، ممکن است متصرف عدوانی به دلیل تخریب علیه آنها شکایت کند.
در این شرایط مالکان باید خسارات وارده را به متهم را پرداخت کنند.. قاضی با بررسی جوانب پرونده در این خصوص تصمیمگیری میکند.
بیشتر بخوانید : الزام به تحویل ملک
بیشتر بخوانید : انواع کلاهبرداری ملکی
شرایط طرح دعوا یا طرح شکایت برای جرم تصرف عدوانی ملک مشاع
به دلیل قابل گذشت بودن جرم تصرف عدوانی فقط مالکان میتوانند علیه متصرف عدوانی شکایت کنند. یعنی اگر شخصی در ملک مشاعی تصرفی انجام داده باشد ویا با اقداماتی مانند دیوارکشی یا حفر چاه موجب ضایع شدن حق مالکیت شرکاء شود، این اقدام فقط توسط شرکا قابل پیگیری خواهد بود. به دلیل اینکه حق شکایت علیه مرتکب فقط برای مالکان مشاعی پیشبینی شده است. اگر افرادی غیر از مالکان قصد داشته باشند این موضوع را در دادگاه پیگیری کنند، صرفا میتوانند علیه مرتکب دعوا طرح کنند.یعنی حق مطرح نمودن شکایت در محاکم جزایی را ندارند.
در خصوص طرح شکایت یا طرح دعوا در خصوص این عمل مجرمانه، نیاز به ارائه لایحه می باشد.
بیشتر بخوانید : هزینه مشاوره ملکی
دعوای تصرف عدوانی ملک مشاع چه زمانی طرح می گردد؟
اگر مالکان ملک، برای آن ملک، سند مالکیت رسمی نداشته باشند و دلیلی برای مالکیت آنها نیز موجود نباشد، میتوانند علیه متصرف، دعوی تصرف عدوانی در ملک مشاع را طرح کنند. اگر خواهان شخصی غیر از شرکا باشد که سابقه تصرف در ملک مشاعی را دارد، میتواند دعوای تصرف عدوانی در املاک مشاعی را مطرح کند.
بیشتر بخوانید : وکیل شهرداری
در تعداد زیادی از املاک مشاعی، مستأجر، سرایدار، کارگر یا خادم خانواده و حتی امین، سابقه تصرف دارند. اگر شخصی بدون رضایت مالک و به صورت غیرقانونی بر مال مشترک تسلط یابد، این افراد حق طرح دعوی تصرف عدوانی در ملک مشاع دارند. آنها میتوانند با مراجعه به دادگاه و اثبات سابقه تصرف خود علیه خوانده، به دلیل تصرف عدوانی در ملک مشاعی دعوا طرح کنند.
