گرفتن حکم جلب مرد برای مهریه

مهریه، هدیه ای است که پیش از عقد و با توافق زوجین تعیین می شود و در واقع تعهدی است بر عهده مرد. پس از جاری شدن عقد، زن مالک مهریه شده و می تواند آن را مطالبه کند. حال سوال اینجاست که اگر مرد قادر به پرداخت مهریه نباشد یا در صورت داشتن تمکن مالی از پرداخت آن امتناع کند، زن چه اقدام قانونی برای مطالبه مهریه می تواند انجام دهد؟ آیا امکان زندانی شدن مرد برای مهریه وجود دارد یا نه؟ مجازات عدم پرداخت مهریه چیست؟ در این مطلب به بررسی کامل این موضوع و قوانین جدید مهریه می پردازیم و به تمامی سوالات شما پاسخ خواهیم داد.

انواع مهریه کدام است؟

پیش از بررسی شرایط جلب مرد، بهتر است با انواع مهریه آشنا شویم. مهریه به طور کلی به دو نوع عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می شود. البته دو نوع مهرالمثل و مهرالمتعه نیز وجود دارند که در شرایط خاص تعیین می شوند و شناخت آن ها به درک بهتر موضوع کمک می کند.

مهریه عندالمطالبه: حقی برای زن در هر زمان

زن هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است. در واقع به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود و می تواند آن را مطالبه کند. در صورت ناتوانی مرد در پرداخت یکجای مهریه، او می تواند با ارائه مدارک و مستندات، درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه کند. دادگاه نیز پس از بررسی شرایط مالی مرد، تصمیم گیری خواهد کرد. ماده 1082 قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: “به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.”

مهریه عند الاستطاعه: مشروط به توانایی مالی مرد

در مهریه عندالاستطاعه، زن تنها در صورتی می تواند مهریه را مطالبه کند که مرد توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد. به عبارت دیگر، اگر مرد توانایی مالی نداشته باشد، زن نمی تواند او را مجبور به پرداخت کند و دادگاه نیز مرد را برای پرداخت تحت فشار قرار نمی دهد. اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است و او باید با ارائه مدارک و مستندات، توانایی مالی همسر خود را به دادگاه اثبات کند. در غیر این صورت، دادگاه حکم به نفع مرد صادر خواهد کرد. در این نوع مهریه، بار اثبات بر عهده زوجه است و به دلیل دشواری اثبات توانایی مالی زوج، معمولا توصیه میشود مهریه عندالمطالبه باشد.

مهرالمتعه: هدیه ای در شرایط خاص

مهرالمتعه در شرایطی تعیین می شود که در زمان عقد، مهریه ای برای زن تعیین نشده باشد و قبل از تعیین مهر و پیش از نزدیکی، طلاق صورت گیرد. در این حالت، بر اساس ماده 1093 قانون مدنی: “هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه است…” مرد باید با توجه به وضعیت مالی خود، مبلغی را به عنوان مهرالمتعه به زن پرداخت کند. میزان مهرالمتعه توسط دادگاه و با در نظر گرفتن شرایط مالی مرد تعیین می شود و عرفا به آن هدیه ای درخور شأن مرد گفته می شود.

مهرالمثل: تعیین مهریه بر اساس عرف و شرایط

اگر در زمان عقد مهریه ای تعیین نشده باشد، یا مهریه تعیین شده باطل باشد (مثلا مال غیر باشد و یا مالیت نداشته باشد)، و بعد از نزدیکی، طلاق صورت گیرد و یا زن فوت کند، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد. مطابق ماده 1087 قانون مدنی: “اگر در عقد نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آنها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.” و همچنین مطابق ماده 1091 قانون مدنی، برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به امثال و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.  

آیا عدم پرداخت مهریه مجازات زندان دارد؟

پاسخ به این سوال به نوع مهریه و توانایی مالی مرد بستگی دارد و نمی توان یک پاسخ قطعی برای آن ارائه کرد. مطابق ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، اگر مردی محکوم به پرداخت مهریه عندالمطالبه شود و با وجود توانایی مالی از پرداخت آن امتناع کند، به درخواست زن، تا زمان پرداخت دین یا اثبات اعسار از پرداخت مهریه، حبس می شود. بنابراین، اگر مهریه عندالاستطاعه باشد و مرد توانایی مالی نداشته باشد، زندانی نخواهد شد. همچنین، در صورتی که مرد بتواند اعسار خود را به دادگاه ثابت کند، از زندان آزاد خواهد شد.

حکم اعسار و تقسیط مهریه: راهکاری برای مردان ناتوان در پرداخت

در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند با استناد به ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی: “در مواردی که وضعیت سابق مدیون دلالت بر ملائت (توانایی مالی) وی داشته یا مدیون در عوض دین، مالی دریافت کرده یا به هر نحو تحصیل مال کرده باشد اثبات اعسار بر عهده اوست…” با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه، تقاضای تقسیط مهریه را داشته باشد. برای اثبات اعسار، مرد باید مدارکی مانند استشهادیه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی (شهادت شهود بر عدم توانایی مالی مرد)، لیست اموال و صورتحساب های بانکی خود را به دادگاه ارائه کند. دادگاه پس از بررسی مدارک و شرایط مالی مرد، در صورت احراز ناتوانی او در پرداخت یکجای مهریه، بر اساس ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی حکم به تقسیط مهریه صادر می کند و مبلغ اقساط و زمان پرداخت آن ها را مشخص می کند.  

مرد برای چند سکه مهریه زندانی می شود؟

با توجه به افزایش قیمت سکه، قانونگذار برای مهریه تا 110 سکه بهار آزادی ضمانت اجرایی حبس در نظر گرفته است. به عبارت دیگر، اگر مرد تا 110 سکه از مهریه عندالمطالبه را پرداخت نکند، به درخواست زن و درصورت عدم اثبات اعسار، زندانی می شود. اما برای بیشتر از 110 سکه، ضمانت اجرایی حبس وجود ندارد. این موضوع به قانون جدید سکه (قانون ۱۴ سکه) برای مهریه معروف است. در واقع مرد تنها به دلیل عدم پرداخت تا سقف 110 سکه زندانی می شود و بیشتر از این مقدار جلب ندارد. اما سوالی که پیش میاید این است که مهریه تا چند سکه قابل اجرا است؟ که در صورت بروز مشکل به مسائل حقوقی بر نخورند. در پاسخ باید گفت تعیین میزان سکه بستگی به توافق زوجین دارد اما زوجین باید به این نکته توجه داشته باشند که مطابق قانون جدید تنها 110 سکه از آن دارای ضمانت اجرا می باشد.

مراحل گرفتن حکم جلب برای مهریه

در صورتی که مرد با داشتن توانایی مالی، از پرداخت مهریه عندالمطالبه تا سقف 110 سکه امتناع کند، زن می تواند برای دریافت حکم جلب او اقدام کند. توجه داشته باشید که حکم جلب فقط برای مهریه عندالمطالبه و تا سقف 110 سکه (با رعایت مستثنیات دین) صادر می شود. برای این منظور، باید مراحل زیر طی شود:

۱- مراجعه به دفترخانه ازدواج و صدور اجرائیه

اولین قدم برای گرفتن حکم جلب، مراجعه زن به دفترخانه ازدواجی است که عقد نکاح در آن به ثبت رسیده است. زن باید با ارائه مدارک شناسایی و قباله ازدواج، درخواست صدور اجرائیه برای مهریه خود را به سردفتر ارائه کند. دفترخانه پس از بررسی مدارک، اجرائیه ای مبنی بر لزوم پرداخت مهریه توسط مرد صادر می کند.

۲- ابلاغ اجرائیه به مرد

پس از صدور اجرائیه، این برگه باید به مرد ابلاغ شود. ابلاغ اجرائیه از دو طریق امکان پذیر است:

• ابلاغ از طریق سامانه ثنا: در این روش، اجرائیه به حساب کاربری مرد در سامانه ثنا ارسال می شود.
• ابلاغ از طریق مامور ابلاغ: در صورتی که مرد در سامانه ثنا حساب کاربری نداشته باشد، اجرائیه از طریق مامور ابلاغ و به صورت فیزیکی به او ابلاغ می شود.

پس از ابلاغ اجرائیه، مرد 10 روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند.

۳- معرفی اموال توسط مرد (در صورت تمایل)

در طول این 10 روز، مرد می تواند در صورت تمایل، اموالی را برای پرداخت مهریه به دفترخانه یا اجرای احکام معرفی کند. اگر اموال معرفی شده، طبق نظر کارشناس، تکافوی پرداخت مهریه را نماید، زن می تواند با توقیف و فروش آن اموال، مهریه خود را وصول کند و دیگر نیازی به ادامه مراحل و درخواست حکم جلب نیست.

۴- مراجعه به اجرای احکام دادگاه خانواده

اگر مرد در مهلت 10 روزه پس از ابلاغ اجرائیه، نسبت به پرداخت مهریه اقدام نکند و یا مالی را برای پرداخت آن معرفی ننماید، زن باید به واحد اجرای احکام در دادگاه خانواده مراجعه کند. در این مرحله، زن باید درخواست کتبی خود مبنی بر جلب مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه را به قاضی اجرای احکام ارائه دهد.

۵- صدور حکم جلب توسط قاضی

پس از ارائه درخواست زن، قاضی اجرای احکام، پرونده را بررسی می کند. در صورتی که مرد مالی برای توقیف نداشته باشد و اعسار خود را نیز مطابق قانون به اثبات نرسانده باشد (یعنی دادخواست اعسار نداده یا دادخواست او رد شده باشد)، قاضی اجرای احکام، حکم جلب مرد را صادر می کند.

۶- دستگیری مرد و اجرای حکم جلب

پس از صدور حکم جلب، این حکم به نیروی انتظامی ابلاغ می شود. مامورین نیروی انتظامی موظف هستند بر اساس حکم صادره، مرد را دستگیر کرده و او را به دادگاه تحویل دهند.

۷- ارائه دادخواست اعسار توسط مرد

اگر مرد پس از جلب و در دادگاه، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به قاضی ارائه کند، به طور موقت از زندان آزاد می شود تا به درخواست اعسار او رسیدگی شود. در طول این مدت، دادگاه به بررسی وضعیت مالی مرد می پردازد. در صورتی که اعسار مرد توسط دادگاه پذیرفته شود، مهریه با توجه به شرایط مالی مرد، تقسیط خواهد شد. اما اگر اعسار او رد شود، مرد تا زمان پرداخت مهریه یا جلب رضایت زن، در زندان خواهد ماند.

توقیف اموال مرد در صورت عدم پرداخت مهریه

در صورتی که مرد از پرداخت مهریه عندالمطالبه یا اقساط تعیین شده توسط دادگاه امتناع کند، زن می تواند با مراجعه به اجرای احکام دادگاه، درخواست توقیف اموال برای مهریه را داشته باشد. پس از صدور حکم توقیف اموال، اموال مرد به جز مستثنیات دین (یعنی اموالی که برای زندگی حداقلی مرد ضروری هستند. مانند: منزل مسکونی در شان مرد، اثاثیه منزل و وسیله نقلیه مورد نیاز که در ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی به آنها اشاره شده است.) توقیف و از طریق مزایده به فروش می رسد و مهریه زن از محل فروش اموال پرداخت می شود.

اثبات توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه

اگر زن معتقد است که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد اما از پرداخت آن امتناع می کند، می تواند با ارائه دلایل و مدارک به دادگاه، ادعای خود را اثبات کند. از جمله روش های اثبات توانایی مالی مرد می توان به استعلام از حساب های بانکی، اداره ثبت اسناد و املاک برای بررسی املاک و دارایی ها، اداره راهنمایی و رانندگی برای بررسی خودروهای ثبت شده به نام مرد و همچنین ارائه شهادت شهود اشاره کرد.

آیا حق خانم ها با قانون زندانی نشدن مرد برای مهریه ضایع می شود؟

پرداخت نکردن مهریه به منزله ارتکاب جرم نیست که باعث محکومیت و زندانی شدن مرد شود. اما مطابق قانون، افرادی که بدهی خود را پرداخت نکنند باید در زندان باشند تا بتوانند بدهی خود را به طور کامل پرداخت کنند. باید به این نکته توجه داشت که عدم حبس مرد برای مهریه بیش از 110 سکه، به معنای ساقط شدن حق زن نیست. زن همچنان می تواند برای دریافت مهریه خود از طریق توقیف اموال مرد اقدام کند. در این راستا اگر مرد اموالی برای توقیف نداشته باشد، زن میتواند با معرفی اموال مرد به دادگاه، حکم توقیف آن را بگیرد. زن همچنین میتواند با ممنوع الخروج کردن مرد از خروج او از کشور جلوگیری کند.

در چه مواردی به زن مهریه تعلق نمیگیرد

در برخی موارد مهریه به زن تعلق نمیگیرد. برای مثال بر اساس ماده 1088 قانون مدنی: “اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد زن مستحق هیچگونه مهری نیست.” همچنین در صورتی که عقد نکاح باطل باشد و بین زوجین نزدیکی صورت نگرفته باشد مهریه ای به زن تعلق نمیگیرد. اگر زن در عقد نکاح دائم، پیش از نزدیکی فوت کند، مهریه ای به او تعلق نمیگیرد. همچنین در صورتی که زن ناشزه باشد نیز مهریه ای به او تعلق نمیگیرد. (منظور از زن ناشزه زنی است که از همسر خود تمکین نمیکند.)

جمع بندی: قوانین مهریه و شرایط جلب مرد

در این مطلب به طور کامل به بررسی شرایط جلب مرد برای مهریه پرداختیم. به طور خلاصه، مرد تنها در صورتی برای مهریه زندانی می شود که مهریه عندالمطالبه باشد، مرد توانایی مالی پرداخت آن را داشته باشد اما از پرداخت امتناع کند، و میزان مهریه تا 110 سکه باشد. در غیر این صورت، زن می تواند از طریق توقیف اموال، مهریه خود را مطالبه کند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره حقوقی، می توانید با یک وکیل مهریه یا وکیل آنلاین مهریه مشورت کنید. همچنین در صورتی که نیاز به راهنمایی در رابطه با هزینه های دادرسی مطالبه مهریه دارید می توانید به مقاله مربوط به آن در سایت ما مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره حکم جلب مهریه

1. آیا مهریه عندالاستطاعه زندان دارد؟

 خیر، اگر مرد توانایی مالی پرداخت مهریه عندالاستطاعه را نداشته باشد، زندانی نخواهد شد.

2. برای درخواست اعسار از پرداخت مهریه چه مدارکی لازم است؟

مدارکی مانند استشهادیه، لیست اموال، صورتحساب های بانکی و هر مدرکی که نشان دهنده عدم توانایی مالی مرد باشد.

3. آیا زن می تواند مهریه خود را به نرخ روز مطالبه کند؟

 بله، اگر مهریه وجه نقد باشد، زن می تواند درخواست محاسبه مهریه به نرخ روز را داشته باشد.

4. آیا در دوران عقد می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، زن پس از جاری شدن عقد مالک مهریه می شود و می تواند آن را مطالبه کند. برای اطلاعات بیشتر مقاله «گرفتن مهریه در دوران عقد» را مطالعه کنید.

5. آیا برای مطالبه مهریه وکیل لازم است؟

 الزامی نیست، اما با توجه به پیچیدگی های قوانین مهریه، بهتر است از وکیل آنلاین مهریه کمک بگیرید.

6. آیا می توان مرد را بابت مهریه ممنوع الخروج کرد؟

بله، زن می تواند با مراجعه به اداره اجرای اسناد رسمی، درخواست ممنوع الخروجی مرد را بدهد.

7. مستثنیات دین شامل چه اموالی می شود؟

منزل مسکونی در شان مرد، اثاثیه منزل، وسیله نقلیه مورد نیاز و سایر اموالی که برای زندگی حداقلی مرد ضروری هستند.

8. اگر مرد فوت کند، تکلیف مهریه چه می شود؟

مهریه زن از اموال مرد متوفی، قبل از تقسیم ارث، پرداخت می شود.

9. آیا بخشیدن مهریه امکان پذیر است؟

بله، زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را به مرد ببخشد.

10. آیا در طلاق توافقی، زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند؟

بله، در طلاق توافقی نیز زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند، مگر اینکه در توافقنامه طلاق، مهریه را بخشیده باشد.