چک و انواع آن
چک سندی تجاری است که برای انتقال و جابجایی پول کاربرد دارد. برای معتبر بودن این برگه تجاری لازم است که چک بدون قلم خوردگی بوده و همچنین تاریخ و امضا داشته باشد.
انواع مختلفی چک وجود دارد که عبارت اند از:
- چک عادی
- چک تایید شده
- چک تضمین شده بانکی
- چک بین بانکی یا رمز دار
- چک مسافرتی
- چک سفید امضا
- چک مدت دار
دلایل برگشت خوردن چک
چک ها تحت شرایط خاصی قابل برگشت زدن می باشند. این شرایط شامل موارد ذیل می باشند:
- موجودی حساب صادرکننده برای پرداخت وجه چک مذکور کافی نباشد.
- قلم خوردی چک و یا اینکه امضای آن مطابقت نداشته باشد.
- به دستور صادرکننده چک وجه آن توسط بانک پرداخت نشود.
- حساب صادرکننده چک به دلایلی مسدود باشد.
بیشتر بخوانید : وکیل چک سرقتی
آیا چک برگشتی زندان دارد؟
از دیدگاه قانون صدور چک برگشتی جرم به حساب می آید به همین منظور نیز مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است که اغلب حبس تعزیری خواهد بود. مدت زمان حبس برای چک های برگشتی به مبلغ مندرج در چک بستگی دارد. مجازات چک های برگشتی به صورت زیر می باشند:
- در صورتی که مبلغ چک کمتر از ده میلیون ریال معادل یک میلیون تومان باشد، قانون گذار در بدترین حالت 6 ماه حبس برای صادرکننده تعیین می کند.
- در صورتی که مبلغ چک بین یک تا پنج میلیون تومان باشد، مجازات آن بین 6 ماه تا یک سال حبس خواهد بود.
- اگر مبلغ چک بیش از پنج میلیون تومان باشد نیز مجازات آن بین یک تا دو سال حبس خواهد بود که با توجه به شرایط پرونده تعیی می گردد.
*اگر صادرکننده چک برگشتی، چک های برگشتی متعددی داشته باشد، برای تعیین مجازات مجموع تمامی چک ها در نظر گرفته می شود.
بیشتر بخوانید : وکیل چک برگشتی
نحوه شکایت از چک های برگشتی
شکتین از چک های برگشتی به دو شکل امکان پذیر است:
- شکایت کیفری
- شکایت حقوقی
هر یک از موارد بالا در شرایط متفاوتی امکان پذیر اند که در ادامه مقاله به آن ها خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید : مطالبه وجه التزامی
شکایت کیفری از چک های برگشتی
مهلت طرح شکایت کیفری علیه چک برگشتی
در صورت برگشت خوردن چک، دارنده می تواند برای دستیابی به حقوق خود از صادرکننده شکایت کیفری نماید. البته طرح شکایت تنها در مدت زمانی خاص که قانون گذار آن را تعیین می کند امکان پذیر است. حال اگر شحص پس از مدت زمان تعیین شده به طرح شکایت کیفری بپردازد دیگر این امکان وجود نخواهد داشت و نهایتا تا 6 ماه پس از تاریخ وصول چک می توان با مراجعه به بانک چک مذکور را نقد نمود.
اگر چک نقد نشود بانک گواهی مبنی بر عدم پرداخت را صادر کرده و به دارنده چک تحویل می دهد. سپس از زمان صدور گواهی عدم پرداخت چک تا 6 ماه برای شکایت و طرح دعوای کیفری فرصت خواهید داشت. در صورت پایان مهلت داده شده توسط قانون گذار و عدم اقدام نسبت به طرح شکایت، دیگر امکان شکایت کیفری محیا نخواهد بود.
بیشتر بخوانید : نحوه توقیف اموال برای چک برگشتی
در چه شرایطی نمی توان اقدام به شکایت کیفری نمود؟
شرایط خاصی وجود دارد که نمی توان اقدامی نسبت به طرح شکایت کیفری علیه صادرکننده انجام داد. این شرایط عبارت اند از:
- تضمینی بودن چک
گاهی افراد برای تضمین معامله یا تعهدی نسبت به صدور چک اقدام نمایند و نمی توان علیه چک صادر شده برای تضمین معامله یا تعهد شکایت کیفری نمود.
- وصول چک تحت شرایط خاص (منوط به تحقق شروط)
در برخی موارد صادرکننده چک برای وصول چک شرایطی را در نظر می گیرد که تنها در صورت تحقق آن ها می توان نسبت به طرح شکایت کیفری علیه چک اقدام نمود.
- بدون تاریخ بودن چک
اگر چک بدون تاریخ صادر شده باشد دیگر امکان طرح شکایت کیفری وجود نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید : شیوه وصول چک برگشتی
شکایت حقوقی از چک های برگشتی
مجازات چک برگشتی حقوقی
همان طور که می دانید چک برگشتی حقوقی با چک برگشتی کیفری متفاوت است. چک حقوقی چکی است که تاریخ صدور و تاریخ وصول آن یکی نیست به همین منظور نیز مجازات صادرکننده در چک های حقوقی با کیفری متفاوت می باشد. پس از طرح شکایت علیه صادرکننده چک، دادگاه مهلت ده روزه ای جهت پرداخت وجه چک به ایشان می دهد.
حال اگر پس از گذشت مهلت مقرر اقدامی در جهت پرداخت مبلغ چک صورت نگیرد، مجازات توقیف اموال برای صادرکننده چک در نظر گرفته خواهد شد. سپس دادگاه با توقیف اموال فرد، مبلغ چک را به دارنده پرداخت می کند. ممکن است امکان دسترسی به اموال فرد نباشد؛ در این زمان دادگاه حکم جلب صادرکننده چک را صادر خواهد کرد و این بدین معنی است که صادرکننده چک بازداشت می شود.
بیشتر بخوانید : انواع قوانین و مقررات چک
تفاوت زندانی شدن در چک های برگشتی کیفری و حقوقی.
چک کیفری چکی است که برای تضمین نبوده و هچنین بدون امضا و تاریخ نیز نباشد. در این چک ها دارنده به مدت 6 ماه برای اقدام جهت وصول و سپس دریافت گواهی عدم دریافت چک فرصت دارد. در ادامه به مدت 6 ماه پس از دریافت گواهی عدم پرداخت چک برای شکایت و طرح دعوای کیفری زمان دارد که حکم جلب صادرکننده چک، صادر شود. مدت زمان زندان در چک برگشتی کیفری به مبلغ چک بستگی دارد.
در مقابل برای چک های برگشتی حقوقی، از آنجا که تاریخ صدور و وصول آن ها یکی نیست پس مجازات صادرکننده نیز با چک های برگشتی کیفری متفاوت است. در چک های برگشتی حقوقی دادگاه ده روز به صادرکننده فرصت می دهد تا مبلغ چک را پرداخت نماید. پس از گذشت مهلت مقرر و عدم پرداخت وجه چک، می توان اموال صادرکننده چک را توقیف نمود و در نهایت پرداخت مبلغ چک از طریق اموال توقیف شده امکان پذیر خواهد بود. حال اگر صادرکننده اموالی نداشته باشد در این حالت حکم بازداشت ایشان صادر می شود.
بیشتر بخوانید : گرفتن حکم جلب برای چک برگشتی
وثیقه برای زندان چک های برگشتی!
در صورت زندانی شدن افراد برای چک های برگشتی، می توان با وثیقه از زندانی شدن آن ها جلوگیری نمود؛ بنابراین در چک های حقوقی و کیفری اگر حکم دادگاه مبنی بر زندانی شدن صادرکننده چک باشد، می توان با ارائه وثیقه به دادگاه قبل یا بعد از زندانی شدن فرد، ایشان را از زندان خارج کرد تا بتواند جهت پرداخت وجه چک اقداماتی را انجام دهد.
بیشتر بخوانید : مهلت برگشت زدن انواع چک
چگونه می توان حکم جلب چک برگشتی را لغو نمود؟
برای لغو حکم جلب چک برگشتی تنها یک راه وجود دارد آن هم این است که با افزایش موجودی حساب بانکی، چک مذکور پاس شود.
اهمیت اعتبار حکم جلب چک برگشتی
حکمی که از سوی دادگاه صادر می گردد تاریخ انقضا دارد و تنها در مهلتی مقرر اعتبار خواهد داشت. پس در صورتی که در مدت معین شده متهم بازداشت نشود، فرد ملزم به تمدید اعتبار حکم چک برگشتی خواهد بود زیرا حکم قبلی دیگر معتبر نخواهد بود.
بیشتر بخوانید : ضمانت نامه پیمانکاری
سوالات متداول
دلایل برگشت خوردن چک را شرح دهید.
خالی بودن حساب یا عدم موجودی کافی برای پرداخت وجه از دلایل برگشت خوردن چک می باشند.
آیا چک برگشتی مجازات زندان دارد؟
بر اساس ماده 7 از قانون صدور چک، مجازات چک های برگشتی کیفری حبس تعزیری است که بسته به مبلغ چک مدت زمان زندان نیز متفاوت خواهد بود.
