مهریه حق مالی است برای زوجه که به موجب عقد ازدواج، به او تعلق می‌گیرد. چیزی که در عقد نکاح به عنوان مهریه در نظر گرفته میشود، باید مالیت داشته وقابلیت تملک داشته باشد، به شخص دیگری تعلق نداشته باشد و معلوم و معین باشد.
به طور کلی مهریه مالی است که به دلیل عقد نکاح دائم یا موقت، به مالکیت زن درآمده و میتواند آن را تصرف کندو هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. مهریه میتواند به صورت عندالمطالبه و یا به صورت عندالاستطاعه باشد. اگر مهریه عندالمطالبه باشد، در این صورت به محض تقاضای زن ، باید پرداخت شود. اما اگر به صورت عندالاستطاعه باشد، پرداخت آن به توانایی مالی زوج وابسته است.
انواع مهریه در قوانین اسلامی
قبل از اینکه به پرسش انواع مهریه چیست پاسخ دهیم باید بدانیم که مهریه حق مالی متعلق به زن بوده و پس از عقد نکاح به او تعلق می‌گیرد. مرد مکلف به پرداخت مهریه بوده، به طوری که در صورت مرگ زوج، مهریه زوجه از طریق ماترک او پرداخت می گردد .
مشاوره با وکیل مهریه
در بیشتر ازدواج‌ها، توافقی در مورد میزان مهریه زن صورت می‌گیرد و در عقدنامه نیز ذکر میشود.
مهریه بر اساس استطاعت پرداخت زوج و تعیین مهر در نکاح به انواع مختلفی تقسیم میشود. انواع مهریه زوجه بر اساس استطاعت مالی مرد به دو نوع عندالمطالبه و عندالاستطاعه و بر اساس تعیین مهر در نکاح به مهرالمثل، مهرالمسمی، مهرالمتعه و مهرالسنه تقسیم می گردد.
مهرالمثل
مهرالمثل در مطابق با قانون ، یکی از انواع مهریه زن است که هنگام عقد نکاح مشخص نمی‌شود. بدون مهریه تنها نکاح دایم مورد قبول است. مهرالمثل بر اساس مشخصات خانوادگی، جایگاه اجتماعی، تحصیلات وشرایط اطرافیان زن تعیین میشود. این نوع مهریه در حالتی بیان میشود که رابطه زناشویی بین طرفین رخ داده است و پس از مدتی بین زوجین بحث طلاق مطرح میشود. در این جا زن مستحق دریافت مهریه می شود.
اما به دلیل اینکه در زمان عقد نکاح مهریه‌ای تعیین نگشته است، از این رو دادگاه مهریه زن را با توجه به شان زن و مقایسه او با زنانی که در سطح او هستند و میزان مهریه‌ای که دارند تعیین میکند .مرد نیز وظیفه دارد مهریه‌ای که دادگاه تعیین کرده است را پرداخت نماید.
بیشتر بخوانید :۱۴ برای مهریه (قانون جدید مهریه)
مهرالمتعه
مهرالمتعه یکی از انواع مهریه است که مانند مهرالمثل حین عقد نکاح تعیین نشده و در صورتی که مرد بخواهد قبل از برقراری نزدیکی ، همسر خود را طلاق دهد تعیین می شود.. اما این مهریه برخلاف مهرالمثل با توجه به شرایط مادی مرد تعیین میشود و شرایط و شان و منزلت زن در تعیین آن نقشی ندارد.
مهرالسنه
مهرالسنه یکی از انواع مهریه در فقه است و طبق منابع فقهی مشخص می گردد.
تعریف مهریه مهر المسمی
مهریه در واقع دینی است، که که مرد مکلف به پرداخت آن است و زن به عنوان مالک مال، هر زمانی حق مطالبه، و یا تصرف در آن را دارد، مهر المسمی طبق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی، بر اساس توافق دو طرف تعیین می گردد و محدودیت خاصی ندارد، لذا در صورتی که شروط صحت مهریه، با صحت کامل رعایت گردد مرد موظف به پرداخت این مدل از مهریه میشود.
بیشتر بخوانید : درخواست مهریه اینترنتی (صفر تا صد مراحل)
مهریه مهر المسمی با چه شروطی صحت دارد؟
برای اینکه مهر المسمی صحت لازم را برای تعیین به عنوان مهریه داشته باشد، باید دارای شرایطی باشد که به شرح ذیل می باشد:
1-مهریه باید مالیت داشته باشد، یعنی بتوان آن را خرید و فروش کرد، به عنوان مثال، نمی توان اعضای بدن را به عنوان مهریه(مهرالمسمی) قرار داد.
2-قابلیت تملک داشته باشد، یعنی قابلیت نقل و انتقال داشته باشد و زوجه بتواندآن را به تملک خود در آورد، به عنوان مثال، اموال وقف شده و یا اموال عمومی، مانند خیابان ها و جاده ها را نمی توان به عنوان مهر المسمی تعیین کرد ، و همچنین اموال و دارایی فرد دیگری، در صورتی که مالک اجازه انتقال نداده باشد ، نمیتوان به عنوان مهریه تعیین نمود.
3-معلوم باشد، یعنی از نظر مقدار، جنس، وصف مشخص باشد. به عنوان مثال، از لحاظ جنس، طلا بودن یک گردبند
4-مهریه باید معین باشد و نمیتوان مال مردد را به عنوان مهریه قرار داد مانند فردی که از میان چندین خانه ای که دارد، نمی گوید کدام به عنوان مهریه قرار می گیرد و می گوید یکی از خانه ها را به عنوان مهریه تو قرار می دهم.
5-طبق قانون مهر باید موجود باشد، یعنی نمیتوان مالی را تعیین کرد که حین عقد وجود نداشته و یا از بین رفته است.
6-دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد، به عنوان مثال نمیتوان چیزهایی مانند مواد مخدر که در قانون منع شده است، به عنوان مهریه قرار داد.
بیشتر بخوانید : مطالبه مهریه برای ایرانیان خارج از کشور
شرایط مهریه مهر المسمی در عقد دائم
مهر المسمی یکی از رایج ترین شیوه های تعیین مهریه در عقد دائم است که با توافق تعیین میگردد، و طبق قانون اگر در عقد نکاح دائم، مهرالمسمی درج نشود، و یا عدم آن شرط شود، نکاح دایم صحیح بوده، و زوجین میتوانند پس از عقد، مهر المسمی را به تراضی انتخاب کرده و زن مستحق دریافت آن شود.
شرایط مهریه مهر المسمی در عقد موقت
طبق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، تعیین مهر برای صحت نکاح موقت الزامی است، و در صورت تعیین نکردن مهریه در صیغه موقت موجب ابطال نکاح میگردد.
بیشتر بخوانید : مشاوره با بهترین وکیل مهریه تهران
نحوه تعیین مهریه مهر المسمی
مهر المسمی بر اساس توافق زوجین تعیین میشود، طبق ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی، چنانچه اختیار تعیین مهریه به زوج یا شخص ثالثی داده شود، در این صورت زوج یا شخص ثالث میتواند مهرالمسمی را تا هر میزان تعیین کند، اما در صورتی که اختیارتعیین مهریه به زوجه داده شود، تنها میتواند به اندازه مهرالمثل، مهریه را تعیین نماید.
چه چیزهایی را می توان به عنوان مهریه مهر المسمی تعیین کرد؟
اکثر مردم براین باورند که، برای انتخاب مهریه میبایست تنها سکه، و یا املاک و امثال آن تعیین نمود، ولیکن مهر المسمی میتواند هر چیزی که شرایط صحت مهریه را داشته باشد تعیین کرد، مانند آموزش یا مسافرت و… .
در صورت عدم تعیین مهر المسمی، وضعیت نکاح چگونه است ؟
چنانچه مهرالمسمی در نکاح دائم مشخص نشده باشد، نکاح صحیح است، وطرفین عقد میتوانند پس از عقد آن را به تراضی مشخص کنند، واگر قبل از تراضی نزدیکی بین زوجین رخ دهد، زوجه مستحق مهرالمثل زوجه خواهد بود.
بیشتر بخوانید :چگونه به رای مهریه اعتراض کنیم؟ قوانین اعتراض به رای مهریه
مهریه مهر المسمی تا چه میزان قابل مطالبه است؟
براساس ۱۰۸۰ قانون مدنی، تعیین میزان مهریه منوط بر توافق طرفین میباشد، ، در گذشته تمام کسانی که بدهی مالی مهریه داشتند جزء مشمولین حبس به شمار می‌رفتند؛ اما اکنون، مطابق قانون جدید مهریه تنها در صورتی که مبلغ مهریه در عقد نکاح دائم برابر با ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، مرد مشمول اجرای حکم عدم پرداخت مهریه می گرددیعنی برای۱۱۰ سکه بهار آزادی زوج موظف است که درخواست اعسار از پرداخت بدهی را ارائه کند و آن را تقسیط کند و یا اینکه به ازای این مقدار زن میتواند حکم جلب شوهر را دریافت کند. بدین صورت پس از پرداخت این مبلغ، باقی مانده بدهی به عنوان مهریه عندالاستطاعه در نظر گرفته میشود؛ بنابراین زن نمی‌تواند برای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه حکم جلب همسرش را دریافت کند.
نحوه مطالبه مهر المسمی توسط زوجه
برای مطالبه مهریه، زوجه میتواند با داشتن سند نکاح خود خود، به اداره ثبت مراجعه کرده و تقاضای خود را بیان نماید، سپس اداره ثبت وظیفه دارداگر زوجه مالی را معرفی نکند طبق استعلامات مشخص در صورت داشتن اموالی به غیر از مستثنیات دین، آنها را توقیف نماید، و چنانچه اموالی از زوج برای توقیف موجود نباشد، زوجه میبایست از طریق دادگاه برای دریافت مهریه خود اقدام نماید .
بیشتر بخوانید : مهریه زن در عقد موقت (حداقل مهریه در صیغه موقت)
عدم پرداخت مهر المسمی چه تبعاتی دارد؟
مهریه حقی است، که مرد بر عهده دارد تا به زن پرداخت نماید، و چنانچه زن تقاضای مطالبه مهریه خود را کند و مرد پس از حکم اعساردادگاه، همچنان از پرداخت این حق خودداری کند مطابق قانون برای مرد ضمانت اجرایی تا زمان پرداخت کامل مهریه در نظر گرفته میشود.
آیا مهر المسمی پس از فوت زن قابل پرداخت است؟
بله، مهر المسمی پس از فوت یکی از زوجین ساقط نمی گردد، و در صورت فوت زوج، زوجه میتواند مهریه خود را از ترکه متوفی دریافت کرده ، و چنانچه زوجه فوت کرده باشد، وارثین او میتوانند مهریه را مطالبه کنند.
سوالات متداول مهریه مهرالمسمی چیست
مهرالمسمی چیست؟
مهرالمسمی مهریه‌ای است که در زمان عقد ازدواج توسط زوجین تعیین میشود و به توافق طرفین می‌رسد. این نوع مهریه معمولاً به صورت نقدی، اموال یا دارایی‌های مشخص تعیین میشود.
شرایط مهرالمسمی چیست؟
شرایط مهرالمسمی شامل تعیین مقدار دقیق مهریه و توافق طرفین در زمان عقد است. مهریه باید مشخص، معلوم و دارای ارزش مالی باشد. همچنین نباید شامل موارد غیر قانونی یا غیر شرعی باشد.
انواع مهریه‌ها کدامند؟
مهریه‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: مهرالمسمی (مهریه‌ای که در زمان عقد تعیین میشود) و مهرالمثل (مهریه‌ای که پس از عقد و در صورت عدم تعیین مهرالمسمی بر اساس وضعیت زوجه تعیین میشود).
تلفظ صحیح مهرالمسمی چیست؟
تلفظ صحیح این واژه به صورت “مَهْرُ المُسَمّی” است که به معنای مهریه تعیین شده میباشد.
مهرالسنه چیست؟
مهرالسنه مقدار مهریه‌ای است که توسط پیامبر اسلام برای همسران و دخترانش تعیین شده بود. این مقدار مهریه معادل ۵۰۰ درهم نقره است.
آیا مهریه باید حتماً در زمان عقد تعیین شود؟
بله، مهریه معمولاً در زمان عقد تعیین میشود و به عنوان یکی از شرایط ازدواج در سند ازدواج ذکر میشود. اما در صورت عدم تعیین مهریه، زوجه میتواند بعداً مهرالمثل را مطالبه کند.
مهرالمثل چیست؟
مهرالمثل مهریه‌ای است که در صورت عدم تعیین مهرالمسمی در زمان عقد، بر اساس وضعیت اجتماعی، خانوادگی و شخصی زوجه و به تشخیص دادگاه تعیین میشود.
آیا مهریه قابل تغییر است؟
بله، زوجین میتوانند پس از عقد با توافق یکدیگر مهریه را تغییر دهند. این تغییر باید در سند رسمی ثبت شود.
آیا مهریه باید حتماً مالی باشد؟
بله، مهریه باید دارای ارزش مالی باشد و میتواند شامل نقدینگی، اموال، طلا، سکه و یا هر دارایی ارزشمند دیگری باشد.
اگر مهریه در زمان عقد تعیین نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت عدم تعیین مهریه در زمان عقد، مهریه بر اساس مهرالمثل تعیین میشود که میزان آن بر اساس وضعیت زوجه و به تشخیص دادگاه مشخص میگردد.
