تعریف عقد نکاح
عقد نکاح مانند همه عقودی است که آثاری را به همراه دارد. این آثار شامل آثار مالی و غیرمالی هستند. آثار غیرمالی مانند وفاداری طرفین به یکدیگر و آثار مالی شامل تعهد مرد برای پرداخت نفقه و مهریه به همسر میباشد. البته در نکاح موقت حتما باید میزان مهریه تعیین شود، در غیر این صورت نکاح موقت باطل خواهد بود. ما یک مقاله کامل و جامع راجب قوانین مهر در صیغه موقت آماده کرده ایم که میتوانید در لینک «مهریه در ازدواج موقت» مطالعه کنید.
برای مشاوره با وکیل متخصص مهریه میتوانید با شماره 09121574297 تماس بگیرید.
مهریه چیست؟ مقررات مربوط به تعیین مهریه
مهریه یکی از حقوق مالی مهم برای زوجه در قانون ایران و شرع اسلام است. مهریه مالی است که ضمن عقد ازدواج، زوج تکلیف به پرداخت آن به زوجه دارد. همچنین باید در نظر داشت همانطور که گفتیم تعیین مهریه در ازدواج موقت از نظر قانون الزامی است. قانونگذار در مواد 1087 تا 1101 قانون مدنی مقررات مربوط به تعیین مهریه و نحوه پرداخت آن به زوجه را بیان نموده است. مهریه به سه نوع مهر المثل، مهر المسمی و مهر المتعه تقسیم میگردد. طبق آخرین اصلاحات قانون زوجین حق دارند در خصوص نحوه پرداخت مهریه با یکدیگر توافق کنند.
مالکیت مهریه چه زمانی به زن تعلق می گیرد؟
طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی درحالتی که مهریه زن مقدار معینی باشد، به محض جاری شدن عقد بین زن و مرد، زوجه مالک مهریه می شود. زمان مالکیت بر مهریه توسط زن هنگامی است که مقدار مهریه توسط مرد تعیین میشود و در صورتی که مرد از تعیین مقدار مهریه امتناع ورزد، دادگاه با صدور حکم او را ملزم به تعیین مقدار مهریه می نماید.
مهریه در قوانین ایران چقدر است؟
در قوانین ایران هیچ حداقل و حداکثری برای مهریه مقرر نشده است میزان مهریه باید به میزانی باشد که عرفا مالیت داشته باشد. قانونگذار در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ برای اعمال ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی یعنی حبس مرد تا زمان تادیه مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن چنین حقی را برای زن مقرر کرده است که البته این امر به معنای تعیین سقف برای مهریه نیست و صرفاً ببه این معنا است که اگر مهریه بیش از میزان مذکور باشد زن میتواند بابت وصول ۱۱۰ سکه یا معادل آن درخواست توقیف اموال شوهر یا حبس او را نماید و بابت مازاد بر این مبلغ می تواند با توقیف اموال شوهر مهریه را وصول کند اما حق حبس شوهر را ندارد. برای اطلاعات بیشتر صفحه «قانون های مهریه» را مطالعه کنید.
در قانون و در دفترچه عقدنامه تصریح شده است كه زن به محض وقوع عقد نکاح مالك مهریه است و می تواند نسبت به آنچه شوهر به عنوان مهریه تعهد كرده، اقدام قانونی انجام دهد؛ این مهریه ممكن است عین یا وجه نقد باشد بدین معنا که مالیت داشته باشد و از لحاظ قانون، مشروعیت داشته باشد.
در قدیم رسم معمولا قراردادن اشیای غیرمنقول مانند خانه، زمین و ملك برای مهریهزنان بود. اما در حال حاضر مهریه رایج پول و سكه است. مهریه عندالمطالبه به محض مطالبه زوجه باید پرداخت گردد، یعنی بدهی كه زوج به گردن دارد و از نظر فقهی و شرعی باید آن را به زوجه بپردازد و اگر از پرداخت آن امتناع ورزد زن میتواند از مراجع قانونی آن را وصول نماید. در این حالت ملاك اموال مرد است به این معنا که اگر مرد مالی نداشته باشد و زن نتواند در محاكم قضایی اموال و دارایی او را اثبات كند نمیتواند مهریه خود را از زوج مطالبه نماید.
انواع مهریه و شرایط پرداخت آن براساس زمان تادیه
مهریه بر اساس شرایط پرداخت به انواع مختلفی تقسیم میشود که عبارت اند از :
1.حال بودن مهریه
در صورتی که مهریه حال باشد و برای پرداخت آن زمانی تعیین نشده باشد در این حالت مهریه باید فوراً پرداخت گردد.
2.موجل بودن مهریه
در صورتی که برای پرداخت مهریه موعد و اجلی مشخص شده باشد، مهریه تا زمان اجل باید پرداخت شده باشد؛ مثل اینکه زوج موظف شود 50 سکه تمام بهار آزادی را تا 5 سال دیگر به همسرش پرداخت نماید.
3.مهریه عندالمطالبه (زمان پرداخت مهریه به اختیار زوجه باشد)
گاهی ممکن است که زمان پرداخت مهریه به اختیار زوجه گذاشته شود که در این صورت هر زمان که زوجه درخواست مطالبه مهریه خود را نماید زوج مکلف است در همان زمان مهریه همسرش را پرداخت نماید؛ مانند مهریه های عندالمطالبه.
4.مهریه عندالاستطاعه
در این حالت زن در صورتی میتواند شوهرش را ملزم به پرداخت مهریه نماید، که بتواند استطاعت و تمکن مالی وی را برای تادیه مهریه اثبات نماید. ما مقاله ای جامع و کامل درباره عندالاستطاعه بودن مهریه، قوانین آن و نحوه مطالبه مهریه عندالاستطاعه را در صفحه «مهریه عندالاستطاعه؛تعریف،قوانین و نحوه مطالبه» نگارش کرده ایم.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه
اگر مهریه زوجه به صورت عندالمطالبه باشد، هر وقت که زوجه آن را مطالبه کند یا برای به اجرا گذاشتن مهریه اقدام کند، شوهر مکلف به پرداخت مهریه میباشد. این در حالی است که امکان دارد در ضمن عقد نکاح مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد. در این صورت زوجه تنها در حالتی می تواند مهریه را مطالبه کند که شوهر توان مالی برای پرداخت مهریه را داشته باشد.
قانون مدنی برای زوجه نسبت به مهریه عندالمطالبه حق حبس پیش بینی کرده است. بدین معنا که زوجه میتواند تا زمانی که شوهر مهریه را به او پرداخت نکرده از برقراری ارتباط زناشویی با او خودداری نماید. در مهریه عندالمطالبه، زن برای مطالبه مهریه خود ملزم به اثبات توانایی مرد به پرداخت مهریه نیست بلکه در صورتی که مرد تمکن پرداخت مهریه را نداشته باشد خودش میبایست عدم تمکن خود را اثبات نماید. یکی از سوالاتی که مراجعین ما میپرسند موضوع زندان مهریه است. ما در مقاله «آیا مهریه زندان دارد؟ راه های فرار از زندان مهریه» این موضوع را به صورت کامل مورد بررسی قرار داده ایم.
این مورد بر خلاف مهریه عندالاستطاعه می باشد که بلعکس مهریه عندالمطالبه خواهد بود چرا که در این نوع مهریه زن باید توانایی زوج را برای پرداخت مهریه اش ثابت نماید.
جدول مقایسه مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
| ویژگی | مهریه عندالمطالبه | مهریه عندالاستطاعه |
|---|---|---|
| تعریف | مهریه ای است که زن می تواند هر زمان که بخواهد، حتی اگر مرد توانایی مالی نداشته باشد، آن را مطالبه کند. | مهریه ای است که زن تنها زمانی می تواند آن را مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. |
| زمان مطالبه | هر زمان که زن بخواهد. | زمانی که مرد توانایی مالی داشته باشد. |
| اثبات استطاعت مالی | نیازی به اثبات نیست. | زن باید استطاعت مالی مرد را اثبات کند. |
| حق حبس | زن می تواند از انجام وظایف زناشویی خودداری کند تا زمانی که مهریه او پرداخت شود. | حق حبس زن محدودتر است. |
| تبعات عدم پرداخت | مرد ممکن است به حبس محکوم شود. مقاله «جلب مرد برای مهریه» را مطالعه کنیدو | در صورت عدم توانایی مالی، ممکن است حبس برای مرد در نظر گرفته نشود. |
| بار اثبات | بار اثبات بر عهده مرد است تا ثابت کند توانایی پرداخت ندارد. | بار اثبات بر عهده زن است تا ثابت کند مرد توانایی پرداخت دارد. |
مطالبه و گرفتن مهریه عندالمطالبه
دریافت مهریه زمانی که توسط مطالبه کننده انجام شود ساده تر بوده و زن می تواند با مراجعه به مراجع قانونی مهریه خود را از شوهر دریافت کند. همچنین برای مطالبه مهریه می تواند به شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده مراجعه نماید. اگر زوج از پرداخت مهریه خودداری کند زوجه می تواند از مقامات قانونی جلب شوهر را تقاضا نماید. در واقع دریافت مهریه به وسیله طرح دادخواست آسان تر است.
در مواقعی که زن استطاعت مالی نداشته باشد میتواند به مراجع صلاحیت دار مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه خود را ثبت نماید. همچنین در خصوص تعیین مهریه و نحوه پرداخت آن ممکن است شرط داوری تعیین گردد. اگر قصد مطالبه و گرفتن مهریه خود را دارید یکی از راه ها اقدام از طریق دادگاه است. برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله «گرفتن مهریه از طریق دادگاه» را مطالعه کنید.
مراحل گرفتن مطالبه مهریه عندالمطالبه
- تنظیم دادخواست: زن باید دادخواستی را مبنی بر مطالبه مهریه تنظیم کند. در این دادخواست، باید مشخصات زوجین، میزان مهریه و نوع آن (عندالمطالبه) قید شود.
- تقدیم دادخواست به دادگاه: دادخواست تنظیم شده باید به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این نوع پرونده ها را دارد، تقدیم شود.
- بررسی دادخواست: دادگاه به بررسی دادخواست و مدارک پیوست شده می پردازد.
- صدور حکم: در صورتی که دادگاه ادعای زن را وارد بداند، حکمی مبنی بر پرداخت مهریه صادر می کند.
- اجرای حکم: پس از صدور حکم، زن می تواند با مراجعه به اجرای احکام، برای اجرای حکم اقدام کند.
مدارک لازم برای گرفتن مهریه عندالمطالبه
- اصل سند ازدواج (عقدنامه): ارائه عقدنامه یا رونوشت رسمی آن برای اثبات عقد نکاح و تعیین میزان مهریه ضروری است.
- شناسنامه و کارت ملی:برای احراز هویت و تطبیق اطلاعات هویتی زن لازم است.
- دادخواست مطالبه مهریه:زن باید دادخواست رسمی مطالبه مهریه را تنظیم کرده و به دادگاه خانواده ارائه کند.
- وکالت نامه وکیل (در صورت داشتن وکیل):اگر زن برای پیگیری پرونده از وکیل استفاده می کند، ارائه وکالت نامه وکیل الزامی است.
- مدارک مربوط به مهریه عندالمطالبه:در صورت وجود هر گونه توافق خاص یا اسناد مرتبط، مانند تغییر در نحوه پرداخت مهریه، باید ارائه شود.
- استعلام اموال مرد (در صورت نیاز):برای شناسایی اموال و دارایی های مرد به منظور اجرای حکم در صورت عدم پرداخت.
در این مراحل به علت پیچیدگی ها و زمانبر بودن فرآیند توصیه میکنیم از مشاوره های یک وکیل مهریه استفاده کنید.
تبدیل و تغییر مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه
در این موارد زوجین می توانند با توافق یکدیگر مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه یا برعکس تبدیل نماین. همچنین می توان بخشی از مهریه را به صورت عندالاستطاعه و بخش دیگر را به صورت عندالمطالبه تبدیل کرد. برای این امر زوجین باید با در دست داشتن عقد نامه و شناسنامه به محضرخانه محل عقد مراجعه نموده و تغییرات مدنظر خود را اعمال نمایند.
۱۰ سوال متداول مهریه عندالمطالبه
10 سوال متداول درباره مهریه عندالمطالبه همراه با پاسخ های کوتاه:
مهریه عندالمطالبه چیست و چه تفاوتی با مهریه عندالاستطاعه دارد؟
مهریه عندالمطالبه به زنی تعلق می گیرد که هر زمان بخواهد، حتی بدون اثبات توانایی مالی مرد، آن را مطالبه کند. اما در مهریه عندالاستطاعه، زن تنها زمانی می تواند آن را مطالبه کند که مرد توانایی پرداخت داشته باشد. مهم ترین تفاوت این دو در بار اثبات و شرایط قانونی پرداخت است.
شرایط و مراحل مطالبه مهریه عندالمطالبه چگونه است؟
زن باید با ارائه اصل عقدنامه و شناسنامه خود، دادخواست مهریه را در دفاتر خدمات قضایی ثبت کند. پس از بررسی دادگاه، اگر حکم به پرداخت صادر شود، مرد موظف به پرداخت مهریه خواهد بود. زن می تواند از طریق دادگاه یا اداره اجرای ثبت، اموال مرد را برای وصول مهریه شناسایی کند.
عندالمطالبه به چه معناست و در چه مواردی از آن استفاده می شود؟
عندالمطالبه یعنی مهریه در هر زمانی که زن درخواست کند، بدون محدودیت زمانی یا شرایط خاص، قابل مطالبه است. این عبارت به صورت مستقیم در سند ازدواج قید می شود تا حق زن برای دریافت مهریه تضمین شود.
آیا مهریه عندالمطالبه در طلاق تأثیر خاصی دارد؟
بله، زن می تواند قبل یا بعد از طلاق، مهریه خود را مطالبه کند. حتی اگر طلاق به صورت توافقی باشد، مهریه همچنان حق قانونی زن است مگر اینکه توافقی برای بخشش آن صورت گیرد. در طلاق های غیر توافقی، پرداخت مهریه یکی از شروط اجرای حکم طلاق است.
نحوه پرداخت مهریه عندالمطالبه چگونه است و چه محدودیت هایی دارد؟
مرد می تواند مهریه را به صورت نقدی یا اقساطی پرداخت کند، در صورتی که توانایی مالی محدود باشد. در صورت ناتوانی مالی مرد، او باید مستندات لازم را برای قسط بندی به دادگاه ارائه دهد. عدم پرداخت اقساط می تواند منجر به توقیف اموال بابت مهریه یا حتی بازداشت مرد شود.
قانون مهریه عندالمطالبه چه شرایط و الزامات قانونی را تعیین کرده است؟
طبق قوانین ایران، زن برای مطالبه مهریه عندالمطالبه نیازی به اثبات توانایی مالی مرد ندارد. مرد موظف است در صورت درخواست زن، کل مهریه یا بخش توافق شده آن را پرداخت کند. ماده 3 قانون مهریه تأکید دارد که در صورت عدم پرداخت، مرد ممکن است بازداشت شود مگر اینکه ناتوانی مالی خود را اثبات کند.
در صورت عدم پرداخت مهریه عندالمطالبه، چه مجازات هایی برای مرد در نظر گرفته می شود؟
در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات ناتوانی مالی، مرد ممکن است به حبس محکوم شود. توقیف اموال مرد، ازجمله حساب های بانکی و دارایی ها، اولین اقدام قانونی برای وصول مهریه است. اگر توانایی مالی ثابت شود و مرد از پرداخت خودداری کند، حکم جلب او صادر خواهد شد.
آیا می توان مهریه عندالاستطاعه را به مهریه عندالمطالبه تغییر داد؟
بله، این تغییر با توافق طرفین و تنظیم سند رسمی جدید امکان پذیر است. زن و مرد باید به دفترخانه ازدواج مراجعه کنند و درخواست تغییر شرایط مهریه را ثبت کنند. بدون توافق مرد، امکان تغییر از عندالاستطاعه به عندالمطالبه وجود ندارد.
نقش ماده 3 قانون مهریه در اجرای مهریه عندالمطالبه چیست؟
این ماده تأکید می کند که اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، باید مدارک کافی ارائه دهد. در صورت عدم ارائه مدارک یا اثبات عدم توانایی مالی، مرد به حبس محکوم می شود. همچنین، این ماده راهکارهایی مانند قسط بندی مهریه را برای تسهیل پرداخت در نظر گرفته است.
مهریه عندالمطالبه چگونه در مواردی مانند مهریه های معنوی یا شرعی اعمال می شود؟
مهریه های معنوی نیز می توانند به صورت عندالمطالبه تعیین شوند، اما غالباً ارزش مالی ندارند. در مهریه های شرعی، تعیین میزان دقیق مهریه به عرف و توافق طرفین بستگی دارد. عندالمطالبه بودن مهریه حتی در موارد غیرمالی به معنای امکان مطالبه فوری حقوق زن است.
